205
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

خانواده. گرچه عوامل نیرومند موقعیتی، مانند تورم، گذران ایام تعطیل، یا تحت فشار روانی قرار داشتن برای بقا می‌تواند چشم‌انداز زمانی را تحت تأثیر قرار دهد، اما چشم‌انداز زمانی را می‌توان یک ویژگی سرشتی کمابیش ثابت نیز دانست. نظریه زیمباردو پیرامون چشم‌انداز زمانی پنج عامل را برمی‌شمرد:

 چشم‌انداز زمانی آینده‌نگر:۱ این چشم‌انداز مربوط به هنگامی است که فرد معمولاً برای پاداش‌های آتی کار می‌کند، سرگرم کام‌بخشی‌ها و خوشنودی‌های تأخیری می‌شود، و اغلب با موفقیت در ارتباط است (برای مقاله اصلی بنگرید به: میشِل، ۱۹۷۰، ۱۹۷۸؛ دِ وُلدِر و لِنز، ۱۹۸۲؛ میشِل، شُدا و رُدریگِز، ۱۹۸۹؛ شُدا، میشل و پیکِ، ۱۹۹۰). تمرکز بر آینده برای بهباشی و کارکرد مثبت امری بنیادین است (وِسمَن۲ و ریکس، ۱۹۶۶؛ کانا و کانا،۳ ۱۹۸۳؛ کازاکینا، ۱۹۹۹؛ سندی۴ و ییگِر، ۲۰۰۱). بُهارْت (۱۹۹۳) بر این باور است که توانایی آینده‌محوری انسان‌ها برای پیشرفت آنها ضروری است؛ زیرا امکان احساس عامل بودن، مسئولیت‌پذیری و انتخاب را برای او فراهم می‌آورد. همچنین چشم‌انداز زمانی آینده‌نگر و به‌ویژه، داشتنِ اهداف بلند مدت، تقریباً با همه جنبه‌های بهباشی، به‌ویژه، معناداری زندگی، خودکارآمدی اجتماعی،۵ و واقع‌گرایی/ایستادگی۶ و پشتکار همبستگی مثبتی دارد (زِلِسکی و دیگران، ۲۰۰۱).

 چشم‌انداز زمانی لذت‌‌گرایانه حال‌نگر:۷ این چشم‌انداز مربوط به هنگامی‌ست که افراد علاقه‌ اندکی به پیامد کنش‌هایشان نشان می‌دهند. رفتارهای آنها از سوی نیازهای بدنی، هیجان‌ها، محرک‌های موقعیتی نیرومند، و درون‌داد اجتماعی تعیین می‌شود. این چشم‌انداز زمانی در خطرِ تن‌ دادن به وسوسه‌ها، اعتیادها، حادثه و آسیب، ناکامی در تحصیل و حرفه است.

 چشم‌انداز زمانی جبری‌نگر حال‌نگر:۸ این چشم‌انداز هنگامی است که فرد به طور منحصر به‌فردی ناامید است، با این عقیده که نیروهای بیرونی (برای نمونه، نیروهای معنوی، یا حکومتی) زندگی آدمی را کنترل می‌کنند.

1.. Future time perspective (TP)

2.. Wessman

3.. Kahana

4.. Sandy

5.. social self-efficacy

6.. realism/persistence

7.. Present hedonistic TP

8.. Present fatalistic TP


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
204

به تبیین این نکته می‌پردازد که چگونه دیدگاهی را که ما در مورد زمان برمی‌گزینیم می‌تواند تأثیر سترگی بر بهباشی کلی ما داشته باشد.

زمان

زمان، چیزی است که نمی‌توانیم آن را بخریم، بسازیمش یا بفروشیمش. در جهان امروز ما اغلب با مشکل لِه شدن زمان مواجه هستیم. حوزه پژوهشی مربوط به زمان بر چشم‌انداز زمانی و استفاده از زمان، به‌عنوان عوامل مهم در بهباشی، متمرکز است.

به‌نظر می‌رسد که زمان طبیعتی دوگانه داشته باشد: زمان به‌مثابه پدیده‌ای عینی۱ (زمان جغرافیایی، ساعتی)، در برابر زمان به‌عنوان پدیده‌ای درونی۲ (پدیده‌ای روان‌شناختی؛ پردازشی که آدمی در ذهن خود از زمان دارد؛ زمانِ ذهنی؛ زمانِ درونِ ذهن؛ زمانِ زیسته‌شده). از چشم‌انداز عینی، زمان ظرف بی‌کرانِ همه رخدادهاست. چشم‌انداز زمانی۳این‌گونه تعریف می‌شود: شیوه شناختی فرد از مفاهیم روان‌شناختی گذشته، حال و آینده. از این‌رو، به‌کارگیری ذهنی زمان،۴ عبارت است از بازنمایی ادراکی فرد از استفاده از زمانش. به افراد پیشنهاد می‌شود که شخصیت زمانی۵ داشته باشند. شخصیت زمانی مستلزم ابعادی چون وقت‌شناسی، برنامه‌ریزی، توجه به اوقات فراغت، اشتیاق و همخوانی زمانی است. فوریت زمانی اشاره به سماجت افراد بر فوری‌فوتی بودن زمان دارد: آنها نسبت به زمان آگاهی و توجه بیشتری دارند، به شدت عجول هستند و می‌کوشند تا آرزوها و بلندپروازی‌هایشان را کاملاً تحقق بخشند، کارهایشان را اولویت‌بندی می‌کنند و ضرب‌الاجل‌ها را به‌عنوان شاخصی برای زمان باقیمانده به‌کار می‌گیرند (بونیول، ۲۰۰۸).

چشم‌انداز زمانی را می‌توان جهت‌گیری ترجیحی افکار ما به سوی گذشته، حال یا آینده نیز دانست. این جهت‌گیری تأثیر پویایی بر تجربه، ‌انگیزش، اندیشه و جنبه‌های متعدد رفتار ما می‌نهد (دِ وُلدِر،۶ ۱۹۷۹). شکل‌گیری چشم‌انداز زمانی، متأثر از عوامل گوناگون یادگیری‌شده در فرایند اجتماعی‌شدن است؛ از جمله: پس‌زمینه فرهنگی و دینی، تعلیم و تربیت، تعلق به طبقه ‌اجتماعی خاص، و الگوسازی

1.. objective phenomenon

2.. internal phenomenon؛ یا به عبارتی: زمان، آنچه که در بیرون است و آنچه که ما در مورد آن می‌اندیشیم (زمان در نزد ما). م

3.. Time perspective (TP)

4.. subjective time use

5.. time personality

6.. De Volder

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 54643
صفحه از 392
پرینت  ارسال به