مقصود از رشد پس آسیبی

نتیجه بحث پیشین آنکه رشد پس‌آسیبی خواه به معنای عینی پوزیتیویستی‌^۱ «واقعی» باشد یا نه، نشانه‌های عینی نابی هستند که نشان می‌دهند رشد پس‌آسیبی در چندین حوزه واقعاً سودمند و اثرگذار است. نخست آنکه، بازماندگان رویدادهای آسیب‌زا که رشد پس‌آسیبی را بلافاصله پس از فاجعه‌ای که رخ داده است تجربه می‌کنند، معمولاً افزایش سازگاری روان‌شناختی، بهبود سلامتی، زندگی درازتر و افزایش کیفیت زندگی^۲ را گزارش می‌کنند و نشان می‌دهند. مطالعات طولی (گرچه شمارشان اندک است) نشان داده‌اند (تِنِن و افلِکت، ۲۰۰۲) که یافته‌های سودمند فرد پس از فقدان عزیزانش سطح درماندگی کمتر در ۱۳ماه بعدی را پیش‌بینی می‌کرد و این امر در سه سال بعدی رویداد آسیبی به سطح اختلال تنیدگی پس‌آسیبی^۳ کمتر گسترش می‌یافت. یکی از نیرومندترین یافته‌ها تا به‌امروز از سوی افلکت (۱۹۸۷) بوده است که گزراش کرد بیمارانِ حمله‌ قلبی که بلافاصله پس از اولین حمله‌شان سودمندی‌هایی در این زنگ خطر یافتند، بازگشت حمله و آمار بیماری در هشت سال بعد از حمله در آنها کاسته شد. لازم نیست که رشد پس‌آسیبی و یافته‌های سودمند تنها در کسانی رخ دهد که حوادث استثنایی تکان‌دهنده‌ای را از سربگذرانند. افراد دارای ورم مفاصل که یافته‌های سودمند بیشتری از این وضعیت‌شان برداشت کرده بودند، احتمال بیشتری داشت که سطح پایین‌تری از درد و محدودیت در فعالیت را گزارش کنند. در میان بیماران درمان‌ناپذیر، آنانی که نمره بالایی در اندازه‌گیری‌های رشد پس‌آسیبی می‌گیرند زندگی طولانی‌تری نسبت به همالانِ با نمره پایین‌ آنها دیده شده است، و کارکرد بهتر دستگاه ایمنی آنها بر اساس اسناد عینی ثبت شده است (بَوِر^۴ و دیگران، ۱۹۹۸؛ میلِم،^۵ ۲۰۰۴؛ دونیگِن^۶ و دیگران، ۲۰۰۷).

تسهیل‌کننده‌های رشد پس‌آسیبی

یکی از ستُرگ‌ترین پرسش‌های محققان رشد پس‌آسیبی آن است که کسانی این احتمال برای آنها بیشتراست که رشد پس‌آسیبی را تجربه کنند؟ متأسفانه، هیچ عامل شخصیتی یا شرایط مشخص و تعریف‌شده‌ای وجود ندارد که رخداد رشد پس‌آسیبی را تضمین کند. تحقیقات نشان داده‌اند که بین برخی متغیرها و نمرات بالاتر در ابزارهای سنجش رشد پس‌آسیبی همبستگی‌هایی وجود دارد؛ با این‌حال،‌ نتایج

برای کسی که محبوبش را از دست می‌دهد، پذیرش مرگ چنان باری سنگین و خارج از توان است که معانی‌ و توجیهات غریب عقلانی برای مرگ می‌سازد، تا همچنان امیدوار مانده و بتواند به زندگی ادامه دهد (فستینگر و دیگران، ۱۹۵۶، ۲۰۰۸).

از سوی دیگر، توهمات مثبت می‌تواند به‌راستی برای ما خوب و کارساز باشند. همانند ناهماهنگی شناختی،‌ افراد درباره وضعیت ناراحت‌کننده خود توهمات مثبتی می‌سازند تا با توجیه عقلانی از آن حادثه عبور کنند. برای نمونه، اگر در کسی سرطان تشخیص داده شود، او توهمات مثبتی را می‌آفریند که [مثلاً] سرطان برای او یک کلاس درس است که از آن چیزهای بسیاری می‌آموزد؛ و البته این چهره توجیهی را بدین منظور می‌سازد تا فهم خود را قانع کند که آسیب روی‌داده بیهوده و بی‌ثمر رخ نداده است. این نظریه‌ها فرض مسلّم می‌گیرند که هیچ آسیبی بی‌دلیل برای ما رخ نمی‌دهد. (زیرا) انسان نیاز دارد دلیلی برای آن پیدا کند، و گرنه درک آن برایش بسیار مشکل می‌شود.

افزون بر این، انتقادهایی نیز بر خودکامگی تلویحی موجود در مثبت اندیشی وارد شده است (هِلد، ۲۰۰۴). بر اساس این انتقاد، از چشم‌انداز زورگویانه تفکر مثبت فرد نه تنها باید بهبود یابد، بلکه باید فشار افزون‌تری را نیز برای پی بردن به چیزی مثبت در ورای تجربه‌‌اش تحمل کند. این در حالی است که اگر مثبت بودن فوراً و یا اصلاً یافت نشود، خود این می‌تواند عاملی برای احساس شدید فشار، افسردگی و سرخوردگی در فرد شود. در پاسخ باید گفت که نظریه رشد پس آسیبی بیشتر تأکید می‌کند که افراد در کنار غمگینی، آزردگی و درماندگی عمیق می‌توانند چیزهای سودمندی را به‌واسطه مبارزه با ناملایمات به‌دست آورند، و این‌گونه نیست که چنین رشدی ضرورتاً در هر آسیبی و برای هر کسی رخ خواهد داد. دانستن اینکه چنین رشدی ممکن است، می‌تواند تأثیر مثبت عمیقی بر بازماندگان از یک آسیب بنهد. بنابراین هر کسی را یارای دست‌یابی به رشد پس‌آسیبی نیست.

استدلال آوردن برای هر یک از دو طرف ادعا که رشد پس‌آسیبی واقعی است یا نه، سودی ندارد؛ زیرا رشد پس‌آسیبی تنها یک احساس درونی از افزایش بهباشی است (ثورنتن، ۲۰۰۲: ۱۶۲). محققان این حوزه بر این باورند که اگر هیچ آسیب‌‌‌ روانی روشنی در میان نباشد، گزندی به کسی وارد نگردد، و رشد پس‌آسیبی در دو سطح روان‌شناختی و بدنی سودمند به‌نظر آید، رشد پس‌آسیبی به خودی خود می‌تواند موضوع مهمی برای پژوهش باشد. وانگهی، حتی اگر این فرض منتقدان را مورد توجه قرار دهیم که رشد پس‌آسیبی فقط یک توهم یا سوگیری دلخواه اجتماعی است، اما باید گفت که آنها هنوز هیچ ابزار اندازه‌گیری‌ای ایجاد نکرده‌اند و توافقی بر سر تعریف‌ شناساننده توهم یا تحریف به دست نیاورده‌اند (کلهون و تدسکی، ۲۰۰۸).