167
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

تحت تأثیر محیط‌های پُراسترس قرار می‌گیرند. وی در جایی درباره کشف خود بیان می‌کند که احساس انسجام یک نقطه افتراق و نوآوری مهم در چشم‌انداز آسیب‌شناختی حاکم در پزشکی و علوم اجتماعی است. او احساس انسجام این‌گونه تعریف می‌کند:

«جهت‌‌گیری کلی‌ای که میزان احساس اطمینانِ قانع‌کننده، پایدار، ولی پویای فرد را از این امور نشان می‌دهد: ۱. محرک‌هایی که از محیط‌ درونی و بیرونی شخص در مسیر زندگی نشئت می‌گیرند، ساختارمند، پیش‌بینی‌پذیر و نیز تبیین‌پذیر هستند؛ ۲. منابعی در اختیار شخص هستند که اقتضائات و تقاضاهای برآمده از این محرک‌ها را برآورده می‌کنند؛ ۳. این تقاضاهای چالش‌آفرین، شایسته سرمایه‌گذاری و تعهد هستند (آنتونوفسکی، ۱۹۸۷، ۱۹).

به سخن دیگر، احساس انسجام عبارت است از میزان اطمینان فرد از اینکه محیط‌های درونی و بیرونی پیش‌بینی‌پذیر هستند، و به احتمال زیاد موقعیت‌های زندگی به همان خوبی‌ای پیش می‌روند که انتظار آن می‌رود. از این‌رو مولفه‌های احساس انسجام را می‌توان این‌گونه برشمرد:

 فهم‌پذیری،۱ به بینش افراد نسبت به موفقیت‌ها و مشکلاتشان اشاره دارد. ما به سختی می‌توانیم برآورد کنیم که آیا منابعِ مناسبی برای اینکه بتوانیم از عهده کاری برآییم در اختیار داریم یا نه؛ مگر اینکه بر این باور باشیم که درکی از ماهیت آنها داریم. در معنادار دیدن محرک‌ها و رویارویی با محرک‌های معنادارِ مورد انتظار یا غیرمنتظره است که آنها را منظم یا تبیین‌پذیر می‌شمریم.

 اداره‌پذیری،۲ اشاره به این می‌کند که به احتمال زیاد کارها و امور خوب از کار خواهند درآمد و می‌توان انتظار معقولی در این‌باره داشت؛ یعنی میزان ادراک شخص از اینکه منابعِ در اختیارش برای تقاضاهای ایجادشده از سوی محرک‌های آزاردهنده کافی است. اداره‌پذیری مشابهت‌هایی با نظریه بندورا در مورد خودکارآمدی۳ دارد. البته این عنصر به‌خودی خود کافی نیست؛ و این‌گونه نیست که عناصر شناختی و انگیزشی ضرورت کمتری داشته باشند.

 معناداری، به باور انگیزشی‌ای اشاره دارد که به هیجانِ مقابله و سازواری با مشکلات معنا می‌دهد؛ از این‌رو، با اینکه زندگی رنج‌ها و دردهای خاص خودش را دارد، اما شخصی که زندگی معناداری دارد مشتاقانه به آن ادامه می‌دهد. در زندگی افراد عرصه‌هایی وجود دارد که به آنها اهمیت می‌دهند و برای آنها معنا و مفهوم قائل هستند. از این‌رو، آنهایی که احساس انسجام ضعیفی

1.. Comprehensibility

2.. Manageability

3.. self-efficacy


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
166

زمان استراحت مداخله‌های مبتنی بر تاب‌آوری جامعه
چند برنامه تاب‌آوری در حالِ انجام در سرتاسر
جهان وجود دارد؛ یکی از مهم‌ترین آنها برنامه تاب‌آوری
پِن۱ است. این برنامه بر اساس آثار
کارشناسان تاب‌آوری رایویش و شات، و کتاب خوش‌بینی آموخته‌شده سلیگمن ایجاد شده
است. این رویکرد یک نگرش به‌شدت شناختی رفتاری را پیش‌گرفت و بر آموزش دانش‌آموزان
جوان متمرکز شد، تا تفکر بدبینانه/منفی فراگیر را شناسایی و آنها را مورد آزمون
و چالش قرار دهد. این برنامه برای ۱۸-۲۴
جلسه یک‌ساعته و بر اساس اصول بنیادینی برگزار می‌شود که مشخص شده است تاب‌آوری
و مصادیق بهباشی را افزایش می‌دهند. نتایج تا بدین‌جا بسیار نویدبخش هستند، و دو
سال پیگیری نشان می‌دهد که گروه‌های مداخله، افسردگی کمتر و بهباشی بیشتر دارند
و نمرات بالاتری می‌گیرند. برنامه تاب‌آوری پِن در ابتدا تنها در ایالات متحده
انجام شد و اینک با نظام آموزشی بریتانیا در میدلندز۲ و شمال انگلستان در حال انجام
است.

تاب‌آوری و بدن

پس از کشتار شش میلیون نفر در واقعه هولوکاست، بازماندگان و جاماندگان این فاجعه، تاب‌آوری (اختلال تنیدگی پس‌آسیبی پایین) و رشد فوق‌العاده‌ای در مقابل ناملایمات وصف‌ناپذیر نازی‌ها نشان دادند. ما نه‌تنها در آنها رشد روان‌شناختی دیدیم، بلکه پژوهش‌ها نیز نشان داده‌اند که حتی در همه دهه‌های بعدی بازماندگان اردوگاه‌های جنگی سلامت بدنی چشمگیری (سلامت‌زا)۳ در برابر پیامدهای بیماری‌آور (بیماری‌‌زا) ۴ نشان دادند (کَسِل و سودفِلد،۵ ۲۰۰۶). فاش‌سازی (در میان‌ نهادن) مشکلات خود برای دیگران،‌ تاریخچه‌ زناشویی و انجام آداب و مراسم دینی، میانجی‌هایی هستند که برای پیامدهای طولانی مدتِ مثبت و منفی پیشنهاد شده‌اند (لِو ویزِل۶ و اِمیر، ۲۰۰۳).

افزایش سلامتی بی‌شک با احساس انسجام۷ در ارتباط است. اولین بار آنتونوفسکی۸ (۱۹۷۹) بود که مفهوم احساس انسجام را در تلاش برای فهم این مطلب پدید آورد که چرا برخی افراد کمتر از دیگران

1..Penn Resilience Programme (PRP)

2..  Midlands؛ ناحیه‌ای مرکزی در مرکز انگلستان. م

3.. salutogenic

4.. pathogenic

5.. Suedfeld

6.. Lev-Wiesel

7.. sense of coherence (SOC(

8.. Antanovsky

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 54945
صفحه از 392
پرینت  ارسال به