163
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

وجود آید، و از این‌روست که چه‌بسا نیاز به بازتعریف «آسیب» در نوشتجات روان‌شناسی باشد (هِفِرن و دیگران، ۲۰۰۸، ۲۰۱۰).

هنگامی که فردی با آسیب یا تغییری ناخواسته روبه‌رو می‌شود، سه نوع واکنش روان‌شناختی ممکن است نشان دهد: ۱. تسلیم شدن در برابر عامل تنش‌زا (که اختلالِ تنیدگی پس‌آسیبی۱ نیز نامیده می‌شود)،] ۱[۲. تاب‌آوری و یا بهبود و ۳. رشدِ پس‌آسیبی. باور رایج آن است که پس از آسیب وارده‌شده‌ای مانند تشخیص بیماری، شخص به‌شدت دچار تنیدگی می‌شود. اما پژوهش نشان می‌دهد که در واقع تنها ۵ تا ۳۵ درصد از افراد تسلیم این شیوه منفی اندیشیدن می‌شوند (کَنگِز و دیگران، ۲۰۰۲؛ کوردُوا،۲ ۲۰۰۸). اینجاست که روان‌شناسی مثبت‌‌نگر می‌پرسد: برای آن ۶۵ تا ۹۵ درصد باقی‌مانده چه روی می‌دهد؟ این همان چیزی است که طی این فصل به آن خواهیم پرداخت.

تاب‌آوری

تاب‌آوری یک ساختار چندتعریفی۳ است. ما آن را در اینجا این‌گونه تعریف می‌کنیم: « قابلیت انعطاف و تحمل در واکنش به تغییر خواسته‌های موقعیتی و توانایی بازگشت و دوباره قدّ راست کردن در تجربه‌های هیجانی منفی» (توگِدا۴ و دیگران، ۲۰۰۴: ۱۱۶۹). برخی پژوهشگران تاب‌آوری را چندوجهی‌تر از این تعریف یادشده می‌دانند. لِپُر و رونسن(۲۰۰۶) تاب‌آوری را به بهبود، پایداری و بازشکل‌دهی تقسیم می‌کنند. بهبود فقط به معنای بازگشت به سطح پایه کارکرد است، در‌حالی‌که پایداری هنگامی است که شخص هیچ نشانی از اختلال و آشفتگی (درماندگی اندک)۵ پس از رخداد آسیب‌زا نشان نمی‌دهد (لِپُر۶ و رِوِنسن، ۲۰۰۶). بازشکل‌دهی نیز مربوط به وقتی است که افراد در شکلی متفاوت به تعادل حیاتی۷ بازمی‌گردند؛ یعنی آنها پس از تجربه آسیب‌زایی که داشته‌اند (خواه مثبت یا منفی) تغییر می‌کنند. این عنصر واپسینِ تاب‌آوری همانندی‌های بسیاری با رشد پس‌آسیبی(PTG) دارد که در بخش بعدی به

1.. post-traumatic stress disorder or PTSD

2.. Cordova

3.. multi-definitional construct

4.. Tugade

5.. disturbance (low distress(

6.. Lepore

7.. homeostasis


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
162

پرسش‌های آزمایشی

۱.آنچه ما را نمی‌کشد، نیرومندترمان می‌کند.۱ درباره این جمله بحث کنید.

۲.درباره نقش احساس انسجام در تسهیل کارکرد بهینه بحثی انتقادی کنید.

۳.فاز پژوهش‌های موجود که نشان می‌دهد پیر شدن می‌تواند با پیامدهای مثبتی همراه باشد، ارزیابی‌ای انتقادی کنید.

تنیدگی در برابر آسیب

همه ما می‌دانیم زندگی‌ای که برای مدت طولانی با تنش‌های زیاد همراه باشد می‌تواند آثار ویرانگری برای بهباشی بدنی، هیجانی و روان‌شناختی ما به بار آورد. با این‌همه، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تنیدگی (استرس) گاهی می‌تواند مفید باشد؛ البته به شرطی که میزان آن اندک باشد و فقط گاهی اوقات رخ دهد. تنیدگی متناوب، یا آلوستاسیس متراکم۲ (چارنی، ۲۰۰۴) برای آماده نگه‌داشتن ما در مقابل تنش‌زاهای آتی اهمیت بسیاری دارد. علاوه بر این، تجربه ناملایمات/تنش‌زاها، اگر مزمن و همیشگی نباشد، می‌تواند شخص را به سلاحی مجهز کند که «آمادگی روان‌شناختی» یا گونه‌ای «مایه‌کوبی در برابر تنیدگی»۳ نامیده می‌شود، که فرد را برای نیرومندتر شدن در برابر تنش‌زاهای آتی توانمند می‌کند(جانُف بولمَن،۴ ۱۹۹۲، ۲۰۰۴؛ تدِسکی،۵ پارک، و کلهون، ۱۹۹۸).

با این‌همه، آسیب امری «غیرمنتظره» است. آسیب، رخدادی «غیرعادی و استثنایی» است که گاهی مشکلات ماندگاری می‌آفریند و زندگی فرد را اساساً دچار وقفه می‌کند (تدسکی و کلهون، ۱۹۹۵، ۲۰۰۶). برای همین است که نسبت به « پیش و پسِ» آن احساس شدیدی وجود دارد. با این همه، درباره ماهیت اجزای تشکیل‌دهنده رخداد آسیب‌زا بحث‌های فراوانی هست. برای نمونه، در تشخیص سرطان سینه، آیا پیشامد آسیب‌زا خودِ غده است؟ تشخیص است؟ از دست دادن موهاست؟ یا از دست دادن سینه‌ها؟ همان‌گونه که می‌بینید، تنش‌زاها و آسیب‌های گوناگونی می‌تواند در پی هر رخداد آسیب‌زا به

1.. جمله‌ای معروف از نیچه. م

2.. tight allostasis

3.. ‘psychological preparedness’ or a sort of ‘stress inoculation’؛ مایهکوبی: واکسن زدن. م

4.. Janoff-Bulman

5..Tedeschi

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 54808
صفحه از 392
پرینت  ارسال به