153
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

در این‌باره بیاندیشید
که... عزت نفس شما چه اندازه است؟ پژوهشگران می‌گویند
صرف برشمردن چیزهایی که تاییدکننده و افزایش‌دهنده عزت نفس هستند، احتمالاً به یک
احساس کاذب درباره ارزشمندی می‌انجامد. بنابراین، برای افزایش عزت نفس، بکوشید  خود ـ ارزیابی واقع‌بینانه و درستی انجام
دهید، و درباره دستاوردهای سودمند و موقعیت‌هایی که توانستید بر ناملایمات چیره
شوید تامل کنید.

امید

امید یعنی عزم برای دستیابی به هدف‌ها (عاملیت) و باور به اینکه مسیرهای بسیاری را می‌توان پدید آورد. عاملیت۱ عبارت است از: این باور که فرد می‌تواند حرکت در جهت هدف مورد نظر را آغاز کند و ادامه دهد. افکار مربوط به عاملیت، شخص را بر می‌انگیزاند. تفکر درباره مسیرها۲ گویای احساس توانایی فرد برای صورت‌بندی راه‌های محتمل رسیدن به هدف است (اسنایدر، ۲۰۰۲). این توضیح از امید با آن تعریف لغت‌نامه‌ای از «امید» (انتظار مثبت، تمایل، آرزو) بسیار متفاوت است.

تصور بر این است که امید به تلاش‌های معطوف به هدف نیرو می‌بخشد، به ویژه هنگامی که درباره دستیابی به هدف‌ها دست کم تا اندازه‌ای تردید وجود دارد و هنگامی که هدف مورد نظر بسیار مهم شمرده می‌شود (همانند همه نظریه‌های انتظار ـ ارزش). افراد بسیار امیدوار غالباً هدف‌های دشوارتری برمی‌گزینند، و به احتمال بیشتر نیز به آنها دست می‌یابند. آنها هدف‌ها را به خرده‌هدف‌های کوچک‌تر تجزیه می‌کنند. این کار در درمان شناختی رفتاری به کار می‌رود، جایی که درمانگر افکار عاملیت (افکار کارآمدی) و نیز افکار مربوط به مسیرها (تجزیه هدف‌های پیچیده به گام‌های دست‌یافتنی) را تسهیل می‌کند. تقویت کردن روحیه۳ یعنی تسهیل امید، یک مسیر رایج در درمان است.

نمره‌های بالا در امید با عزت نفس، هیجان‌های مثبت، مقابله کارا، پیشرفت تحصیلی و سلامت جسمی مرتبط است (مرور شده است در پیترسن، ۲۰۰۰؛ اسنایدر، ۲۰۰۲). امید همچنین محافظ در برابر افکار مزاحم، خودسرزنش گر و هیجان‌های منفی است و برای سلامت روانی ضرورت دارد. انسان‌های امیدوار بیشتر بر پیشگیری از بیماری‌ها تمرکز می‌کنند (برای مثال، با ورزش کردن)؛ آنها دارای سطح بالاتر موفقیت در عملکرد و پیشرفت تحصیلی هستند.

در کل، الگوی سبک تبیینی خوش‌بینی و الگوی امید اسنایدر، در مقایسه با الگوی سرشتی

1.. agency

2.. pathways

3.. remoralization


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
152

در این‌باره بیاندیشید
که... شرحی از خودتان بنویسید، اما در قالب سوم شخص،
گویی یک دوست که شما را خوب می‌شناسد آن را نوشته است. روی ویژگی‌های مثبت و نیز
ویژگی‌های منفی‌تان تأمل کنید.

الگوهای عزت نفس

بر اساس الگوی گروه‌سنجی۱ عزت نفس، عزت نفس عموماً و قویا همبسته است با اینکه آیا فرد باور دارد دیگران وی را می‌پذیرند یا طرد می‌کنند (لری و دیگران، ۱۹۹۵). کودکان و نوجوانانی که احساس می‌کنند والدینشان آنها را بیشتر می‌پذیرند عزت نفس بالاتری دارند (لیتووسکی۲ و دوشک۳، ۱۹۸۵). عزت نفس پایین و افسردگی غالباً در پی طرد اجتماعی (مانند طلاق، قطع روابط عاشقانه، ناکامی در راه یافتن به یک گروه، پذیرفته نشدن توسط همتایان فرد) می‌آید. از این رو، پرخاشگری در افراد با عزت نفس پایین را با طرد اجتماعی بهتر می‌توان تبیین کرد تا با خود عزت نفس پایین. کودکان طردشده متخاصم‌تر، پرخاشگرتر و آشوبگرتر‌ند (و عزت نفس پایین‌تری دارند).

الگوی مدیریت وحشت۴ عزت نفس، عزت نفس را کارکردی در نظر می‌گیرد که از افراد در برابر اضطرابی محافظت می‌کند که در نهاد انسان عمیقاً ریشه دوانده است (گولدنبرگ۵ و شکلفرد۶، ۲۰۰۵؛ پیچینسکی۷ و دیگران، ۲۰۰۴). عزت نفس یک سپر محافظ است که تعبیه شده است تا وحشت احتمالی را مهار کند؛ وحشت احتمالی که نتیجه آگاهی از یک احتمال هولناک است، و آن این است که ما انسان‌ها صرفاً حیواناتی فانی هستیم که در یک جهان بی‌معنی که در آن، مردن و تباه شدن محتوم است، کورمال کورمال برای بقا پیش می‌رویم.

اما، رایان و دسی (۲۰۰۰) مخالف این نظریه هستند. آنها مدعی‌اند که افراد نوعاً مشتاق زندگی هستند؛ یعنی، آنها در پی چالش‌ها، روابط، معنای اصیل و ارزش هستند، نه به این دلیل که می‌کوشند از بوی مرگ دوری جویند بلکه به این دلیل که سالم و زنده هستند.

احتمالاً این فرض که مداخلاتی که هدفشان تقویت عزت نفس است پیامدهای مثبتی را به بار خواهند آورد نادرست است. غالباً عزت نفس بالا معلول شایستگی بالا/ عملکرد خوب است و نه علت آن. همچنین عزت نفس بالا می‌تواند گاهی فریبنده باشد و افراد را به این نتیجه برساند که عملکرد آنها از آنچه واقعاً دارند انجام می‌دهند بهتر است.

1.. sociometer model

2.. Litovski

3.. Dusek

4.. terror management model

5.. Goldenberg

6.. Shackelford

7.. Pyszczynski

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 55229
صفحه از 392
پرینت  ارسال به