کاری واحد به پیش روند. در بسیاری از موارد، لازم می‌آید همديگر را پشتيبانی و حمايت کنیم تا کار به فرجام رسد. در این زمینه، نمونه‏های بسياری می‏توان برشمرد. در بسياری از مسابقات و رقابت‏های ورزشی، اعضای حاضر در ميدان با هم می‏دوند و به يک سو و يک جهت می‏تازند و مربی و ياران ذخيره، هدايت و پشتيبانی می‏کنند و انبوه تماشاگران نيز يک‌صدا و يک‌جا تشويق و ترغيب می‏کنند تا تيم محبوبشان برنده رقابت باشد. امام علی علیه السلام اين کمک‏رسانی معنوی و مادی و پشتيبانی روحی و فيزيکی را وظيفه هر کسی می‏داند که خود را به جرگه دوستی درآورده است. ایشان می‌فرماید: «اذا نبت الودّ وجب الترافد والتعاضد؛^۱ هرگاه نهال دوستی روييد، تعاون و پشتيبانی واجب می‏شود». هر کس ادعای دوستی می‏کند، يکی از صميمانه‏ترين روابط اجتماعی و ناب‏ترين پيوندهای اجتماعی را ادعا کرده است. او بايد بداند اگر نهالی را که نشانده است آبیاری نکند، ميوه‏ای از آن نخواهد چيد و ثمری نخواهد برد. پيوند دوستی و رابطه اجتماعی محبت‏آميز آن، هنگامی حقيقی است که دوست به عرصه زندگی آن سوی رابطه پا بگذارد و گام به گام در راه زندگی، همراه دوستش باشد و هر جا حمايت و پشتيبانی خواست دريغ نکند. اگر حمايت مالی خواست، دريغ نورزد؛ اگر حمايت فنی، علمی و آموزشی خواست، فراهم آورد؛ و اگر استوار داشتن و حمايت روحی و عاطفی نيازش بود، آن را برآورده کند و فقط دوستِ عرصه‏های خوشی، رفاه و آسودگی نباشد و به قول سعدی:

دیگری، قفل و گره کارهای دشوار را می‏گشايد و همياری و همکاری اجتماعی در کارهای نيک، پيوندها را مستحکم می‏کند و خوبی و نيکی را در سطح گسترده اجتماع می‏پراکند و تا لايه‏های ژرف جامعه، نفوذ می‏دهد. در اينجا نيز شاهد وعده امام صادق علیه السلام درباره اثر اين کار در کل هستی هستيم. ايشان می‏فرمايد: «من كان في حاجة أخيه المؤمن المسلم، كان الله في حاجته ما كان في حاجة أخيه؛^۱ هر کس در پی کار برادر دینی و باایمانش باشد، خداوند تا هر زمان که او در پی کار برادرش باشد، در پی کار اوست». اين حديث مانند حديث قبلی، همين معنا را تأييد می‏کند که افزون بر اثر اجتماعی اين کار، نظر عنايت و لطف خداوند را نيز به صحنه می‏کشاند و کار شخص را نيز حل می‏کند.

پشتيبانی

ما آدم‏های معمولی، به حمايت و داشتن پشتوانه‏های متفاوتی نیاز داريم. برخی از ما حمايت مالی را بيشتر می‏طلبد؛ برخی حمايت علمی و برخی حمايت عاطفی و روحی را بر همه چيز ترجيح می‏دهند. گاه برای تحقق کاری سترگ در عرصه اجتماع، افزون بر مشارکت و تعاون فيزيکی، به ايجاد يا تقويت حسّ اعتماد به نفس، برداشتن موانع فکری و روحی و ده‌ها کار نرم‏افزاری ديگر نیاز است و تا آن‌ها تحقق نیابد، تجمع افراد، سرمايه و انرژی، کاری از پيش نمی‏برد. گاه برای پيش بردن کارهای دشوار، آدم‏ها بايد پشت به پشت هم جمع شوند و پی‌در‌پی و بی‌انقطاع، يکديگر را تشويق و ترغيب کنند و بازو به بازوی هم دهند و آوای يکديگر را درهم اندازند و صدايی واحد پدید آورند و در سمت‌و‌سويی واحد، با