ارائه مصداق‏های روشن، برّ را توضيح می‏دهد. آيه شريفه، ايمان به خدا، روز واپسين، فرشتگان، کتاب و پيامبران را در مرحله عقيده؛ و انفاق مالی به نزديکان و يتيمان و بينوايان و درراه‏ماندگان و درخواست‌کنندگان و برای آزاد کردن بندگان را در عرصه عمل اقتصادی و اجتماعی؛ و اقامه نماز و پرداخت زکات و وفای به عهد را در ساحت عبادی و صبر در همه شدائد و سختی‏ها و راستی و درستی را به منزله دو خلق‌و‌خوی بنيادين، مصداق‏های نيکی می‏شمرد. روشن است که آيه دوم سوره مائده که به همياری و همکاری در برّ و تقوا فرمان می‏دهد، به تحقق اين باورها، اعمال و اخلاق زيبا فرا می‏خواند. به سخن ديگر، آيه شريفه سوره مائده به اتفاق و اجتماع بر ايمان و عمل صالح بر پايه تقوا و پروای الهی دعوت می‏کند و کار شايسته و تقوا را در عرصه پيوندهای اجتماعی و ساحت گسترده جامعه می‏طلبد. اين آيه، از ما می‏خواهد که همديگر را بر تحقق ايمان راستين و تقوای حقيقی در يک‌يک افراد جامعه، ياری دهيم و از مسلمانان می‏خواهد که در عرصه رابطه‏های اجتماعی، به ايمان و نيکی و احسان و تقوا بينديشند و به مؤمن بودن خود و تقوای شخصی و نيکی‏ و احسان فردی، اکتفا نکنند و دست يکديگر را در گستردن اين خوبی‏ها و نيکی‏ها بگيرند و بفشارند؛ و در مقابل، به کار زشت و تجاوز و تعدی به حقوق ديگران و سلب امنيت جانی و مالی کمک نکنند و يکديگر را از اين زشتکاری‏ها بازدارند.

بر پايه اين بيان، يکی از شاخه‏های ارتباط اجتماعی در جامعه اسلامی، همياری و تعاون اجتماعی است. قرآن انتظار دارد در هر جا که نيکی باشد، افرادی انبوه حاضر باشند. قرآن خواستار آن است که افراد مؤمن به آن، در پيوند با يکديگر برای عملی کردن مقصودهای والايش بکوشند و به نيکی و

ایجاد آثار مثبت دلخواه را به گونه‌ای چشمگیر بالا می‌برند. برّ و نيکی، چيزی جز ايمان صادقانه در عرصه باور و شناخت و نيکی در میدان عمل نيست؛ نيکی گسترده‏ای که از عبادات فردی و اجتماعی آغاز می‏شود و تا انفاق مالی و معاملات اقتصادی و مديريت‏های سياسی پيش می‏رود. خوشبختانه آيه ۱۷۷ سوره بقره، به مفهوم مورد نظر خداوند از «برّ» پرداخته و علامه طباطبايی به‌خوبی آن را تبيين کرده است: (لَّيْسَ الْبِرَّ أن تُوَلُّوا وُجُوهَکمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَـکنَّ الْبِرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْأخِرِ وَ الْمَلأئِکةِ وَ الْکتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَ ءَاتَی الْمَالَ عَلَی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَی وَ الْيَتَامَی وَ الْمَسَاکينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ السَّائِلِينَ وَ فِی الرِّقَابِ وَ أقَامَ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَی الزَّکوةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَ الصَّابِرِينَ فِی الْبَأسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأسِ اُولئِک الَّذِينَ صَدَقُوا وَ اُولئِک هُمُ الْمُتَّقُونَ)«تنها اينكه روی‏های خود را [برای عبادت] به سوی مشرق و مغرب بگردانيد نيكی نيست؛ ولكن نيكی حقيقی [ايمان و رفتار] كسی است كه به خداوند و روز آخرت و فرشتگان و كتاب [آسمانی] و پيامبران ايمان آورد و مال خود را با آنكه آن را دوست [و بدان نياز] دارد از سر محبت خدا، به خويشان و يتيمان و فقيران و درراه‌ماندگان و سائلان و برای [آزادی] بردگان بدهد و نماز را برپا دارد و زكات بپردازد، و [وفاداری] وفاداران به پيمان خويش آنگاه كه پيمان بندند و به‌ويژه [استقامت] شكيبايان در سختی مالی و ضرر جسمی و هنگامه جهاد است. آن‌ها هستند كه راست گفته‏اند و آن‌ها هستند كه پرهيزكارند».

پیام آیه به گونه‌ای چکیده و کوتاه این است که نيكی در سه بُعد اعتقادی و عملی و اخلاقی است. این آیه «برّ» و نیکی را عملی صوری و نمايشی و فقط رو به مشرق و مغرب کردن در نماز نمی‏داند، بلکه با