23
روابط اجتماعی از نگاه قرآن

در این فضا می‏توان اين آيه را نماد توجه و عنايت قرآن کريم به اجتماع و روابط اجتماعی دانست. دستور اين آيه به ايجاد رابطه، در کنار شکيب ورزيدن و صبر فردی و همگانی و نيز تقوا، بسيار صريح است و جالب توجه آنکه اثر اين اعمال را نيز بيان فرموده است؛ اثری که فلاح و کاميابی نام دارد و مقصود و آرزوی همه انسان‌هايی است که در پی سعادت و خوشبختی جاويد هستند؛ اثری که به‌تنهايی کافی است اهميت ارتباط اجتماعی و نگاه ژرف اسلام را به آن نشان دهد، هرچند آثار مهم ديگری نيز دارد که در بخش بعد به آن اشاره می‌کنیم.

آثار روابط اجتماعی

مديريت درست و مفيد روابط اجتماعی در همه شکل‏های آن، از حقوقی و سياسی و اقتصادی گرفته تا اخلاقی و فرهنگی، به زندگی اجتماعی بهتر و پرسودتر ياری می‏رساند. این روابط اگر با رعايت قوانين و هنجارهای دينی و انسانی همراه شود، سعادت نهايی و جاويد بشر را فراهم می‏آورد. ارتباط‏های آموزشی، فرهنگی و حتی اقتصادی و سياسی نيز گونه‏ای از روابط اجتماعی به شمار می‏آيد که حتی اگر از آن‏ها نباشد، به‌شدت تحت تأثير آن‌هاست. ازاين‌رو هرگونه سرمايه‌گذاری براساس سالم‌سازی روابط اجتماعی و ترويج صداقت و محبت و صميميت و صفا و يکرنگی در جامعه، بر همه عرصه‏های فعاليت اجتماعی، تأثير مستقيم دارد و از هزینه کردن‌های بدون سود و زیان‌های بدون جبران جلوگیری می‌کند. افزون بر این، روابط اجتماعی ناسالم و نادرست، آثار مخرب و زيانباری بر پيکره اجتماع و روابط اقتصادی و سياسی درون جامعه وارد می‌آورد و به ارتباط‏های آن جامعه با اجتماعات


روابط اجتماعی از نگاه قرآن
22

و الْعامِلِينَ عَلَيْها و الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ والْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللّهِ و ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللّهِ و اللّهُ عَليمٌ حَكيمٌ)۱«جز اين نيست كه صدقات (زكات) برای فقيران و مسكينان و تحصيلداران آن است و نيز برای به دست آوردن دل [مخالفان‏] و آزاد كردن بندگان و قرضداران و انفاق در راه خدا و درراه‌ماندگان، و آن فريضه‏ای است از جانب خدا؛ و خدا دانا و حكيم است».

قرآن، عبادت والای مرزداری و جهاد را نیز در عرصه‌ای عمومی و اجتماعی طلبیده و فرموده است: (يَـا أيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ)۲«ای كسانی كه ايمان آورده‏ايد، شكيبايی ورزيد و ديگران را نيز به شكيبايی واداريد و در برابر دشمن پايداری كنيد، و مرزداری کنید، و از خدا پروا كنيد شايد رستگار شوید». گفتنی است اگرچه ظهور آیه و مقصود از «مرابطه» که به آن فرمان داده شده (رابطوا)، مرزداری و نگهبانی در سنگرها برای حفاظت از جامعه در برابر دشمن است، به فرموده اهل بيت:، این بهترين مفسران قرآن، یکی دیگر از مصداق‌های این عبادت مجاهدانه، و بالاترين مصداق آن، ارتباط با پیشوایان معصوم جامعه است. امام صادق علیه السلام می‏فرمايد:

اصبروا علی دينکم و صابروا عدّوکم ممّن يخالفکم ورابطوا امامکم، واتقوا اللّه‏ فيما أمرکم به وافترض عليکم؛۳ بر دینتان شکیب ورزید و در برابر دشمنتان که با شما مخالفت می‌کند پایداری کنید و با امامتان پیوند برقرار کنید و از خدایتان در آنچه به شما فرمان داده و بر شما واجب کرده پروا کنید.

1.. توبه: ۶۰.

2.. آل عمران: ۲۰۰.

3.. المناقب، ابن شهر آشوب ، ج۱، ص۲۱۱.

  • نام منبع :
    روابط اجتماعی از نگاه قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16964
صفحه از 228
پرینت  ارسال به