خدمت‌گيرنده و محبت‌بيننده بوده است، به سرايی قدم می‏نهد كه خدمت و محبت در آن دوسويه است. در اين حالت اگر در قبال محبت و تلاشی كه بروز می‏دهد، پاسخ محبت‏آميز نگيرد و حتی در عوض آن، آزار ببيند، زود يا دير از محبت‌دهی دست می‏كشد و كانونی كه بايد با محبت و مودّت گرم شود، به سردی می‏گرايد. اين نكته واضح است كه كمتر همسری، حاضر به ادامه اين وضع است و اگر هم آن را ادامه دهد، نمی‏توان اين زندگی را سالم و كانونی پرحرارت خواند. گفتنی است آزارهای روانی و جسمی، هر دو در اين ميان يكسان عمل می‏كنند و شايد آزارهای زبانی و روانی، زيان‏های بيشتر و ضربه‏های كاری‌تر به پيكر ازدواج وارد كند. روايات، افزون بر كتك زدن زن، تحقير او و حتی دشمنی درونی با او و بغض را نيز زمينه نابودی تدريجی خانواده دانسته‏اند.

۲. بدخويی

انسان‏های تندخو، گاه بدون آنكه بخواهند، به ديگران آزار می‏رسانند. بسياری از اينان بدذات نيستند و دوست ندارند ديگران، به‏ويژه نزديكان و خويشان و همسر خود را اذيت كنند؛ اما حساسيت زياد، حرارت و تندی اخلاقی و كم‏طاقتی ايشان، موجب می‏شود ديگران از آن‌ها ملول و دلتنگ شوند و به صورت باری سنگين و تحميلی درآيند. اين دسته، افزون بر آنكه زندگی خود را آشفته می‏كنند، عيش ديگران را نيز منغّص می‏سازند و محيط عصبی، حساس، شكننده و گاه در آستانه انفجار به وجود آورده، خود و خانواده را در آن می‏سوزانند. اگر اين وضعيت ادامه يابد يا تشديد شود، اطرافيان و به‏ويژه همسر به مقابله‌به‌مثل با همسر يا

امام‌زادگان بزرگی كه با خويشان خود ازدواج كرده‏اند. در پايان، اين نكته را یادآوری می‏كنيم که روايت‏ها نيز به ازدواج غيرفاميلی ترغيب كرده‏اند.^۱

۴. مهريه سنگين

ازدواج، دادوستدی عاطفی است، نه رابطه مالی و حقوقی محض. هر چند ازدواج تعهدات مالی متعددی برای مرد به همراه می‏آورد، زن هيچ‌گاه به منظور به چنگ آوردن اين امتيازات مالی، هستی گران‌بهای خود را در اختيار نمی‏نهد و موارد استثنا، خارج از روال عمومی و متعارف است. تنها اثر مهريه سنگين، مانع‌تراشی برای طلاق است كه آن هم در صورت درخواست طلاق از سوی زن از ميان می‏رود. مهريه سنگين، افزون بر دشوار كردن ازدواج و تقليل آمار آن، ادامه ازدواج را نيز با مشكل روبه‌رو می‏سازد؛ زيرا هرچند مرد می‏پذيرد كه مهريه را پرداخت كند، اين بار سنگين، آن هم در نخستين مراحل تعهدات ازدواج، او را به همسرش كم‏علاقه می‏سازد و به تعبير برخی روايات نبوی، ممكن است موجب پديد آمدن دشمنی و كينه شود.^۲

ب ـ عوامل مرتبط با شوهر

۱. آزار دادن همسر

زن، از محيط گرم خانواده خويش به خانه‏ای پا می‏نهد كه همه چيز آن برای وی تازه و بدون سابقه است. از جايی كه به طور متعارف