۳. ازدواج خويشاوندی

ديدگاه‏های گوناگونی درباره ازدواج فاميلی وجود دارد. بخشی از ازدواج‏های فاميلی در اقوام نيمه‌متمدن مانند ازدواج با محارم، از ديدگاه اديان توحيدی (تورات و... به‏ويژه اسلام) نادرست و حرام خوانده شده و مرتكبان آن‌ها به‌شدت مجازات می‏شوند. اين دسته ازدواج‏ها از ديدگاه علم ژنتيك نيز ازدواج‏های خطرناك دانسته شده‏اند و فرزند پديدآمده از آن‌ها، به‌شدت در معرض نقص، بيماری و حتی مرگ است. بخش ديگر ازدواج‏های فاميلی كه درجه دوم و روا و حلال دانسته شده‏اند، مانند ازدواج عموزادگان و عمه و خاله و دايی‌زادگان با هم، از ديدگاه علم امروز قابل تأييدند، به شرط آنكه در تبار و نياكان هر دو سوی ازدواج، برخی بيمارهای قابل انتقال وراثتی مشاهده نشوند. از ديدگاه برخی روايات نيز، اين دسته ازدواج‏ها گاه زمينه تولد فرزندانی ضعيف يا بيمار را فراهم می‏آورد و ممكن است به درون خانواده نيز تسرّی بيابد، هرچند لزومی نيست و ازاين‌رو می‏توان مانند شرط مشاوره ژنتيك پيش از ازدواج، چنين گفت كه با سنجش ازدواج‏های فاميلی پيشين در آن خانواده و نيز خلق‌وخو و اهداف خويشاوندان از ايجاد رابطه مجدد، می‏توان به ازدواج فاميلی سفارش يا از آن نهی كرد.

گفتنی است ما نمونه‏های متعددی از ازدواج‏های فاميلی موفق داريم و ازاين‌رو نمی‏توان يكسره آن را كنار گذارد؛ هر چند در اين ازدواج‏ها دو سوی رابطه از سالمترين و پاك‌نهادترين آدميان با تبار و نياكان و مادران و پدرانی پيراسته و رشيده بوده‏اند. زيباترين و بهترين نمونه ازدواج فاميلی دو جوان، پيوند فاطمه علیها السلام و علی علیه السلام است و نيز

را مودت و رحمت می‏داند و مودت، با اجبار و تحميل حاصل نمی‏شود و هرگاه اصل بنيادين خانواده درست نهاده نشد، كژراهه جدايی و طلاق رو می‏نمايد، يا به جدايیِ خاموش می‏انجامد.

۲. ازدواج در سن پايين

برخی تحقيقات موجود نشان می‏دهد كه آمار طلاق، با سن همسران رابطه معناداری دارد. اين پژوهش‏ها نشان می‏دهد كه طلاق در جوانانی كه پيش از بيست‌سالگی، به تشكيل خانواده اقدام كرده‏اند، از جوانانی كه پس از آن ازدواج كرده‏اند بيشتر است و هر چه سنّ پايين‏تر برود، بيشتر در معرض جدايی از همسران خود قرار می‏گيرند. علت اين امر را می‏توان از روايت كلينی در كافی، استفاده كرد. امام علیه السلام در پاسخ به هشام‌بن‌حكم كه گفت: ما پسران خود را در نوجوانی زن می‏دهيم، فرمود: «در اين صورت، آنان با هم انس و الفت نمی‏يابند».^۱

شايد بتوان گرفتاری‏های جسمی و روحی دوره رشد نوجوانی و جوانی را، سبب فرورفتن در خود و توجه نکردن به ديگران و درك زيبايی‏های روحی و معنوی همسر دانست. گفتنی است در اين ميان بايد تفاوت جنسيتی دختر و پسر و نيز گوناگونی‏های اقليمی، نژادی و تاريخی و اجتماعی را هم در نظر گرفت و كودكی و نوجوانی را
بر اساس آن تعريف کرد. اين همان ويژگی رشد است كه در فقه
بدان اشاره شده و قرآن آن را شرط لازم برای مديريت مالی دانسته است.^۲