در خانواده دينی و موفق، پدر نماز می‏خواند، روزه می‏گيرد، خمس و زكات می‏دهد و در همان حال، همسر و فرزندان خود را به نماز و فرائض دينی فرمان می‏دهد.^۱ چنين پدری می‏داند كه در پی مال دويدن، يا خود را وقف ديگران كردن و ارائه خدمات اجتماعی، نبايد مانع توجه و اهتمام به خانواده شود. او می‏داند حتی اگر مالِ به چنگ‌آورده را صدقه دهد، اجری كمتر از تربيت فرزند صالح دارد. او می‏داند كه گاه برای بيرون بردن خانواده از تنگنای اقتصادی، نماز گره‌گشاست و به پيروی از پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله به نماز و دعا و تضرّع می‏ايستد و خانواده‏اش را نيز به نماز وامی‏دارد. او باور دارد كه اگر در پی اصلاح آخرت باشد، خداوند دنيايش را نيز سامان می‏دهد.^۲ اگر همه اعضای خانواده از تربيت درست اخلاقی برخوردار باشند و همگی به دستورات اخلاقی و معاشرتی دين عمل كنند و از زاويه نگاه پيشوايان دين به زندگی بنگرند، آنگاه جمعی يكدست و صميمی گرد می‏آيند و زندگی با كمترين اصطكاك و درگيری می‏پايد، می‏بالد و می‏ماند.

۴. ادای حقوق

اسلام بر فطرت منطبق است و دينی واقع‌بين است. اصل اوليه ازدواج، محبت و عشق به يكديگر است و اخلاق و رفتار نيكو، به جای بسياری از چيزها می‏نشيند، اما اين بدان معنا نيست كه نيازمندی‏های خانواده را برطرف نسازيم. همسر و فرزندان مانند انسان‌های ديگر، به مسكن، پوشاك، وسيله حمل و نقل، تحصيلات و ده‌ها چيز ديگر نياز

خوش‌رفتار، مؤدب، خدوم، کمک‌کننده، شوخ، رفيق و همراه را دوست ندارد؟! بر اين اساس، معصومان: دستورات متعددی برای تعامل نيكوی دو همسر با هم داده‏اند كه در كتاب‏های حديثی آمده است. گفتنی است در صورت خوشخو نبودن يكی از طرفين، اسلام به صبر و تغافل در برابر آن فرمان داده و معاشرت نيكو را تحمل در برابر چنين همسری خوانده و آن را لازمه حفظ محبت در كانون خانواده دانسته است. هر چند اين تحمل نيز مرز و حدّ شرعی دارد و آنجا كه لازم باشد، مرد بايد غيرت ورزد و زن، وظيفه امر به معروف و نهی از منكر را انجام دهد.

اين نكته را نيز فراموش نكنيم كه امامان: رهنمودهای عملی متعددی برای تحقق معاشرت نيكو پيشنهاد داده‏اند؛ مانند سوغات آوردن از سفر، هم‌غذا شدن با خانواده به جای دوستان و همكاران، مطابق ميل خانواده غذا خوردن و كمك به يكديگر، به‏ويژه كمك مرد در كارهای خانه.

۳. تربيت دينی

از مهم‌ترين اهداف تشكيل خانواده، پديد آوردن و تربيت نسل جايگزين است. چنين نسلی بايد آموزه‏های نسل قبل را فرا گيرد، آن‌ها را باور و بارور و سپس به نسل بعد منتقل كند. اين اتفاق بدون تعليم و تربيت روی نمی‏دهد و هر پدر و مادری مسئول هستند افزون بر تجهيز خود به فرهنگ و آداب دينی و اجتماعی، آن را به فرزندان انتقال دهند. ازاين‌رو، يكی از اصلیترين وظايف پدر و مادر، تعليم و تأديب فرزندان و نگاهداری خانواده از آفت‏ها و آسيب‏های نگرشی و رفتاری است؛ اما پيش‌تر، بايد خود چنين تربيتی داشته باشند و آن را پاس بدارند.