(وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً)^۱، ريشه خانواده را در دوران جوانی، محبت به هم؛ و در دوران كهنسالی، رحم و دلسوزی به يكديگر برشمرده‏اند كه هر چند مستند خاصی ندارد، می‏توان آن را استفاده‏ای لطيف و تا حدودی منطبق بر ويژگی‏های انسانی دانست.

ما اصل محبت را ريشه و تنه خانواده می‏شناسيم و بر اين باوريم كه بخش اعظم سفارش‏های اسلام به همسران و فرزندان، برای ايجاد و نگهداشت اين اصل بنيادين است و بسياری از عوامل ازهم‌پاشيدگی خانواده‏ها نيز به نبودن يا كمیِ محبت باز می‏گردد.

۲. اخلاق نيكو

پس از محبت كه حل‌كننده بسياری از مشكلات و مسائل خانواده است، خوشخويی و مهارت‏های ارتباطی، مهم‌ترين عامل استواری خانواده به شمار می‏رود. خانواده، اجتماعی هر چند كوچك و كم‌تعداد است و دوام و قوام آن، بستگی تام به رعايت آداب معاشرت دارد. قرآن با پيام «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»^۲ اصلِ كلی معاشرت نيكو را فراز آورده است و در پی آن، معصومان: نمونه‏هايی را برشمرده‏اند. به‌طوركلی می‏توان اخلاق و رفتار شايسته اعضای خانواده را در قوام يافتن و پايداری درازمدت ازدواج، مؤثر دانست. قطعاً خوشخويی، خوش‏رفتاری، خوش‏بينی، مدارا، احسان و لطف، بزرگداشت همسران و فرزندان و احترام به يكديگر، محبت ميان آنان را حفظ می‏كند و به آن قوّت می‏بخشد و حتی موجب علاقه و محبت ديگران می‏شود. چه كسی انسان

بگذريم كه خانواده طبيعی، لذت‏ها، آرامش‏ها و قدرت‏هايی را برای همه اعضای آن به ارمغان می‏آورد كه تجربه آن‌ها، خانواده را تا انتها بيمه می‏كند. اين نگاه، درست در نقطه مقابل فرهنگ حاكم غرب است كه خانواده را از منزلت حقيقی خود دور کرده و آن را به قرارداد ساده اجتماعی تنزّل داده است؛ قراردادی كه به‌سادگی قابل انفكاك است و از مرحله جسم و نيازهای مادی چندان فراتر نمی‌رود، و به‌ندرت به نيازهای روحی و اخروی می‏پردازد. با اين ديدگاه، به سراغ اصول حاكم بر خانواده می‏رويم تا بتوانيم در پرتو آن‌ها، كانونی مقدس و ارزشمند را بنا نهيم.

اصول حاکم بر خانواده

۱. مودّت و رحمت

خانواده در اسلام بر اصل معنوی «محبت» بنا شده است، نه بر امور مادی فانی و غير قابل اعتماد مانند زيبايی، دارايی و اعتبار و.... اسلام، همسردوستی را جزء ايمان و اخلاق پيامبران برشمرده و آن را اقتضای سرشت آفريده‌شده خدا می‏داند. اين محبت بايد در سراسر خانه، مرد به زن، زن به مرد و هر دو به فرزندان و نيز عكس آن مشهود باشد. افزون بر اين، هيچ‌يك از اعضای خانواده نبايد محبت خود را پوشيده بدارند، بلكه بايد در ابراز آن به يكديگر بكوشند و محيط خانواده را، كانون عشق و صميميت كنند و تنها مرز آن را محدوده‏های تعيين‌شده شرع بدانند. چنين خانواده‏ای در دشوارترین وضعيت‏ها و شديدترين بحران‏های زندگی، تاب می‏آورد و تندباد غم و مصيبت يا تنگناهای اقتصادی نمی‏تواند آن را ريشه‏كن كند. گفتنی است برخی با استناد به آيه