طعام انسان چيست؟» و امام علیه السلام می‏فرمايد: «علمه الّذی يأخذه، عمّن يأخذه؛ به علمش بنگرد که از چه کسی فرا می‏گيرد».^۱ اين از‌آن-روست که علم تغذيه‌کننده روح و جان، جزئی از دين انسان است و به تعبير نقل‌شده از پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «إنّ هذا العلم دين، فانظروا عمّن تأخذون دينکم^۲؛ این علم [مایه احیا و بقای] دین شماست، بنگرید که آن را از چه کسی می‌گیرید». در همين راستا دستورهای ارزشمندی از مفسّران حقيقی قرآن به ما رسيده است که برخی از آن‌ها را می‏آوريم و به برخی ديگر ارجاع می‏دهيم. پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرمايد:

لا تَقعُدوا إلّا إلی عالِمٍ يَدعوكُم مِن ثَلاثٍ إلی ثَلاثٍ: مِنَ الكِبرِ إلَی التَّواضُعِ، ومِنَ المُداهَنَةِ إلَی المُناصَحَةِ، ومِنَ الجَهلِ إلَی العِلم‏. لا تَجلِسوا عِندَ كُلِّ داعٍ مدعٍ يَدعوكُم مِنَ اليَقينِ إلَی الشَّكِّ، ومِنَ الإِخلاصِ إلَی الرِّياءِ، ومِنَ التَّواضُعِ إلَی التَّكَبُّرِ، ومِنَ النَّصيحَةِ إلَی العَداوَةِ، ومِنَ الزُّهدِ إلَی الرَّغبَةِ. وتَقَرَّبوا مِن عالِمٍ يَدعوكُم مِنَ الكِبرِ إلَی التَّواضُعِ، ومِنَ الرِّياءِ إلَی الإِخلاصِ، ومِنَ الشَّكِّ إلَی اليَقينِ، ومِنَ الرَّغبَةِ إلَی الزُّهدِ، ومِنَ العَداوَةِ إلَی النَّصيحَة؛
نزد دانشمندی منشينيد مگر آنكه از سه چيز به سه چيز ديگر فرا خواند: از تكبّر به فروتنی، از سازشكاری به اندرزگويی و از نادانی به دانش. نزد هر مدعیِ دعوتگری كه شما را از يقين به شك، و از اخلاص به ريا، و از فروتنی به تكبر، و از نصيحت به دشمنی، و از زهد به رغبت می‏خواند، منشينيد و به دانشمندی كه شما را از كبر

از آنچه از علوم راهنمای واقع، تعليم شده‏ای به من بياموزی؟». روشن است که قصد موسی علیه السلام از اين ارتباط علمی، فراگيری چيزهايی است که به کار راهيابی در زندگی‏اش بيايد و او را به واقعيت هستی و زندگی و هدف اصلی‌اش رهنمون کند. موسی علیه السلام پيامبر بود، اما باز در پی آن بود که آگاهی‏های منجر به هدايت و صلاح خود را افزايش دهد.^۱ افزون بر اين، در آيه پيش از اين آيه، خداوند اين عبد خود را که مي‌تواند معلم پيامبر بزرگی مانند موسی علیه السلام شود، کسی می‏داند که مشمول رحمت الهی بود (ءَاتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِّنْ عِندِنَا)^۲ و نيز به فرموده قرآن (عَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا)^۳، علم او منشأ الهی دارد و اين پايه اصلی در ارتباط با عالم است. اين بدان معنا نيست که بايد از دانش‏های بشری چشم پوشيد، اما برقراری پيوند استوار علمی، تنها بايد با عالِمی باشد که علم خود را از خدا می‏گيرد و علم، او را از خوديت دور کرده باشد، نه از خداوند. آيه شريفه ۲۴ سوره عبس: (فَلْيَنظُرِ الإنسَانُ إِلَی طَعَامِهِ)«پس انسان بايد به خوراك خويش بنگرد [تا دست قدرت حق را ببيند]»، به کمک تبيين اهل بيت: همين پيام را دارد. مفهوم ظاهری آيه، لزوم دقت و نگريستن در غذا و خوراک است، اما اهل بيت: با بهره‌گیری از علم لدنی و خداداد، اين مفهوم را توسعه بخشيده و خوراک جان و روح را نيز مشمول اين دستور قرآنی دانسته‏اند. روايت و سؤال زيد شحّام از امام باقر علیه السلام در همين باره است. او درباره همين آيه می‏پرسد: «مقصود از