151
روابط اجتماعی از نگاه قرآن

بهترين چيزی را که دوست دارد بشنود، به ديگران بگويد، آنگاه آیا کسی يافت می‏شود که سخن تند به زبان آورد يا دشنامی دهد تا رابطه‏ای را ببرد و پيوندی را بگسلد؟! آيا می‏توان دو فرد را يافت که هر دو در پی گفتن سخنی به يکديگرند که آن را خوش دارند و از آن لذت می‏برند و آنگاه تصور کنيم که اين دو از هم جدا شده و از يکديگر بريده‏اند؟ آيا اگر من در ميان همه جمله‏های ممکن برای ابراز احساسات درونی‏ام، جمله‏ای را برگزينم که خود، دوست می‏دارم آن را به من بگويند و از همه جمله‏های ديگر بيشتر می‏پسندم و پس از اين انديشيدن، آن جمله را برای دوستم به کار برم، انتظار اين نيست که او به سوی من جذب و جلب شود؟ حال اگر او نيز اين سعی و تلاش را به خرج دهد و در پاسخ من، به نيکوترين سخنی که دوست دارد بشنود، پاسخ مرا بگويد، چگونه ارتباطی را شاهد خواهيم بود؟!

جالب توجه آنکه برخی روايات، با استناد به ظاهر آيه که به سخن نيکو گفتن با مردم فرمان داده است، اين را شامل همه مردم و حتی غيرمسلمانان می‏دانند۱ چه رسد با مخالفان يا ناآشنايان، که دين و کيش آن‌ها با ما يکسان است و ازاين‌رو امام صادق علیه السلام به گروهی از شيعيان که به خدمتش رسيده بودند، فرمود: «يا مَعشَرَ الشِّيعَةِ، إنّكُم قد نُسِبتُم إلَينا، كُونُوا لَنا زَينا و لا تَكُونُوا عَلَينا شَينا؛۲ ای گروه شيعيان! شما به ما منسوب هستيد؛ پس مايه زينت ما باشيد و مايه زشتی (بدنامی) ما نباشيد».

1.. ملاذ الاخيار، ج۶، ص۳۰۹.

2.. ميزان الحکمة، ح۱۷۹۴۷؛ الأمالی، صدوق،‌ ص۳۲۷، ح۱۷.


روابط اجتماعی از نگاه قرآن
150

دعواها فيصله می‏دهد؛ گويايی است كه به وسيله آن [به پرسش‌ها] پاسخ داده می‏شود؛ واسطه‏ای است كه با آن مشكل برطرف می‏شود؛ توصيفگری است كه با آن اشيا شناخته می‏شود؛ فرماندهی است كه به نيكی فرمان می‏دهد؛ اندرزگويی است كه از زشتی باز‌می‏دارد. تسليت‌دهنده‏ای است كه ‌غم‌ها با آن تسكين می‏يابد؛ حاضری است كه به وسيله آن كينه‏ها برطرف می‏شود؛ و دلربايی است كه گوش‌ها به وسيله آن لذّت می‏برد.

کاربرد نیکوی زبان

قرآن کريم افزون بر ذکر نعمت بزرگ زبان، چگونگی کاربرد آن را با بيانی جامع و کوتاه نشان داده است: (وَ قُولُوأ لِلنَّاسِ حُسْنًا)۱«به مردم [يا درباره مردم] خوب بگوييد». شارحان و مفسران و نیز روايات متعدد، «سخن زيبا» را در این آیه تفسير کرده‏اند.۲ برخی آن را مثالی برای رهنمود به معاشرت و هم‌صحبتیِ نيکو و زيبا تفسير کرده‏اند.۳ برخی آن را به این معنا گرفته‏اند که بايد بهترين چيزی را که دوست داريم مردم به ما بگويند، به آن‌ها [يا درباره آن‌ها] بگوييم.۴ تفاسير و روايات ديگری نيز دراين‌باره هست؛ اما اگر تنها همين جمله را در روابط اجتماعی، سرلوحه رفتار خود قرار دهيم، چه گلستانی پديد می‏آيد! اگر هر کس در پی گفتن سخن نيکو به ديگران باشد و بنا به روايت تفسيری ناظر به آيه،

1.. بقره: ۸۳.

2.. ملاذ الاخيار، ج۶، ص۳۰۹.

3.. الصافی، ج۱، ص۱۵۲.

4.. الکافی، ج۲، ص۱۶۵.

  • نام منبع :
    روابط اجتماعی از نگاه قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16902
صفحه از 228
پرینت  ارسال به