به همين شکل درباره ديگران شناخت می‏يابد. انسان تا دهان به سخن نگشوده باشد، نه شناختی از خود به ديگران ارائه می‏دهد، و نه پيامی برای برقراری ارتباط ارسال می‌کند. پيام‏های غيرگفتاری نيز برای برقراری ارتباط وجود دارند؛ اما نطق، مهم‌ترين ابزار تماس انسان با همنوعان خود است. انسان‏ها هنگام برقراری ارتباط، در صدد شناسايی طرف مقابل خود برمی‏آيند تا بدانند با چه کسی سخن می‏گويند و بتوانند موضع درستی بگيرند؛ ازاين‌رو انسان از ارتباط با آدم‏های مرموز و ناپيدانهان پرهيز می‏کند؛ و کم‌گويی به‌ويژه اگر تصنّعی باشد، آدم‏ها را مرموز نشان می‏دهد. انسانی که اراده پيوند با ديگران دارد، بايد تا حدی خود را بگشايد و از نعمت خداداد زبان، به‌درستی و با هوشمندی بهره برد. انسانی که چهره و لبان خود را می‏گشايد و دست محبت دراز می‏کند و کلام خود را با سلام و زيبا آغاز می‏کند، بی‌ترديد با محبت و خوشرويی ديگران روبه‌رو می‏شود و در همان لحظات اوليه، در دل ديگران جای می‏گيرد. به فرموده امام علی علیه السلام:

إنّ في الإنسانِ عَشرَ خِصالٍ يُظهِرُها لِسانُهُ: شاهِدٌ يُخبِرُ عَنِ الضَّميرِ، و حاكِمٌ يَفصِلُ بَينَ الخِطابِ، و ناطِقٌ يَرُدُّ بهِ الجَوابَ، و شافِعٌ يُدرِكُ بهِ الحاجَةَ، و واصِفٌ يَعرِفُ بهِ الأشياءَ، و أميرٌ يأمُرُ بالحُسنِ، و واعِظٌ يَنهی عَنِ القَبيحِ، و مُعَزٍّ تَسكُنُ بهِ الأحزانُ، و حاضِرٌ تُجلی بهِ الضَّغائنُ، و مُونِقٌ تَلتَذُّ بهِ الأسماعُ.^۱
در انسان ده خصلت وجود دارد كه زبانِ او آن‌ها را آشكار می‏سازد: زبان، گواهی است كه از درون گزارش می‏دهد؛ داوری است كه به

خود دارد، خوب و روان بيان کند، خيلی زود می‏تواند روابط اجتماعی خود را سامان دهد و اگر بتواند، زبان خود را سالم و پاک و بی‌گزند نگاه دارد، ميان اجتماع با احترام و کرامت و سلامت خواهد زيست و هميشه عزيز و مورد تکريم خواهد بود.

زبان برای انسان مانند زبانه برای ترازوست. زبان، انسان را بالا و پايين می‏برد و اگر زبان و توان گفتن انسان نبود، آدمی جز مجسمه‏ يا حداکثر جانداری متحرک نمی‏نمود. اين تکه گوشت کوچک پنهان‌شده در دهان، يکی از مؤثرترين ابزارهای صيد دل آدميان است. به گفته اسدی طوسی:

به گفتار شيرين فريبنده مردکند آنچه نتوان به شمشير کرد

زبان است که توانايی، نيّت و جوهره انسان را نشان می‏دهد و به گفته امام علی علیه السلام: «هيچ کس چيزی در دل پنهان نکرد، جز آنکه در لغزش‏های زبان و خطوط چهره‏اش آشکار شد».^۱ در تعبيری ديگر از حضرت علی علیه السلام زبان، ترجمان درون است و مرد در زير زبانش نهفته است؛ سخنی که در وحی الهی یعنی آيه (وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ)^۲«بی‌ترديد آن‌ها را از لحن سخنشان می‏شناسی» تأیید و تصدیق یافته است. سعدی این سخن را به نظم کشيده است:

تا مرد سخن نگفته باشدعيب و هنرش نهفته باشد

همه اين‏ها به اين معناست که برای شناخته شدن و برقراری ارتباط، بايد سخن گفت و با سخن گفتن، انسان خود را به ديگران می‏شناساند و