143
روابط اجتماعی از نگاه قرآن

و به جشن و مهمانی لختی خوش باشيم، اما توصيه روايات، به برقراری ارتباط با مسکينان است و روی برتافتن از فقيران و مسکينان و توجه محض، به اغنيا و ثروتمندان، نکوهيده شده است، به‌ويژه اغنيايی که مالشان آن‌ها را به طغيان کشانده است و مصداق اين آيات شده‌اند که: (کلأ إِنَّ الإنسَانَ لَيَطْغَی * أن رَّءَاهُ اسْتَغْنَی)۱«حقا كه آدمی نافرمانی و طغیان می‌كند هرگاه كه خويشتن را بی‌نياز ببيند».

همنشينی با اين توانگران، به‌ويژه اگر به قدرت و جاه و مقامی رسيده باشند، يقين ايمانی را سست و دين را عيب ناک می‏کند و بيماری‏های روحی متعددی مانند ناسپاسی، چشم‌و‌هم‌چشمی، سنگدلی و حتی مرگ قلب و دل را به همراه می‏آورد؛ زيرا اين عده برعکس دانشمندان درستکار و عالمان ربّانی، دل‌هايی مرده دارند و مجالست با مرده، جز به مرگ دل نمی‏انجامد و اين همان هشدار پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ما مسلمانان است: «إياكم ومجالسة الموتی، قيل: يا رسول الله! من الموتی؟ قال: كل غني أطغاه غناه۲؛ از همنشينی با مردگان بپرهيزيد! عرض شد: يا رسول اللّه! مردگان كيستند؟ فرمود: هر توانگری كه توانگری‏اش او را سرمست كرده باشد».

اما در اين سو، ارتباط با فقيران و بينوايان، بر شکر ما می‏افزايد؛ زيرا با مقايسه‌ای نسبی و ساده، می‏توانيم وضعيت خود را بهتر بدانيم و آن جمله مشهور را به ياد آوريم که از غصّه نداشتن کفش، سر به زير انداختم، ديدم کسی پا نداشت. پس سرکشی به نيازمندان و برقراری ارتباط اجتماعی با فرودستان، ما را از برتری نسبی خود آگاه می‏کند و بر صبر و شکيبايی ما می‏افزايد که حاصل آن، آرامش روحی و استقرار دل

1.. علق: ۶ و ۷.

2.. ميزان الحکمة، ح۲۴۲۹.


روابط اجتماعی از نگاه قرآن
142

باران آمرزش الهی، بر ما فرومی‏ريزد و اگر گنه‌کار وارد مجلس ‏شويم، آمرزيده بيرون می‏آييم؛ چرا که فرشتگان الهی تا آن هنگام که در مجلس اين‌گونه عالمان نشسته‏ايم برايمان آمرزش می‏طلبند و خداوند با همان نگاه عنایت به اين عالمان، به متعلّمان و محبّان آن‌ها و ناظران اين مجلس می‌نگرد. اين نکته هيچ دور از انتظار نيست؛ چون همنشينی با عالم و مذاکره علمی، عبادت به شمار می‏آيد؛ عبادتی که يک ساعتش بهتر از يک سال عبادت، با روزه‏داری روزها و شب‏زنده‏داری شب‏هاست. پيامبر اکرم در سخنی خطاب به ابوذر، يک ساعت همنشينی با عالم را به دلیل گفتگوی علمی، نزد خداوند متعال محبوب‏تر از سپری کردن یک سال به نماز و روزه و شب زنده‌داری دانسته است۱ و اين به سبب آن است که علم بر عبادت و عالم بر عابد برتری دارد و کسی که با عالم ارتباط برقرار کند و بهره‏ای از علم او ببرد، جان خود را شسته و به حيات عقلانی و زندگی بخردانه پيوسته است. او به نور بصيرت رسيده و عالمی در حدّ و اندازه خود است و به گفته لقمان حکيم، به آنان شبيه شده و از زمره عالمان به شمار می‏آيد.

همنشینی با محرومان

دسته ديگری که به همنشينی و ارتباط با آن‌ها توصيه شده است، فقيران و مسکينان هستند. شايد در نظر اوليه و از نگاه ما مردم عادی، اين سخن کمی عجيب به نظر آيد. ميل طبيعی ما مردمان، به معاشرت و رفت‌وآمد با توانگران و کسانی است که نه تنها به ما نیازی ندارند، بلکه می‏توانند نياز ما را برطرف سازند. ما دوست داريم از امکانات، کمک و ياری آن‌ها بهره‏ ببريم و در باغچه و حياط بزرگ وسيع اين‌گونه افراد کمی بياساييم

1.. جامع الأخبار، ص۱۱۰، ح۱۹۵.

  • نام منبع :
    روابط اجتماعی از نگاه قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16969
صفحه از 228
پرینت  ارسال به