135
روابط اجتماعی از نگاه قرآن

سخنی ديگر وارد شوند؛ وگرنه شما نيز همانند آن‌هاييد. به‌يقين خداوند منافقان و كافران، همگی را در دوزخ گرد خواهد آورد».

بنا به روايات تفسيری ذيل آيه، هر مجلسی که در آن حقی انکار می‌شود، یا زبان به بدگويی از اهل حق و حقيقت گشوده می‌گردد، يا از مؤمنی غيبت می‏شود، مصداق اين‌گونه مجالس است و نهی و بازداشتن تصريح‌شده در هر دو آيه، آن را دربر ‌می‏گيرد. اين خط قرمز ارتباطات اجتماعی است که هرگاه کسی نتواند جلوی نافرمانی خداوند و گناهان بزرگی مثل کفر و انکار حق، و غيبت را در مجلسی بگيرد، نبايد به آن مجلس برود و اگر پس از شرکت جستن متوجه شد، بايد برخيزد و برود و به تصريح آيه شريفه ۶۸ سوره انعام، اگر غفلت کرد و شيطانْ برخاستن و رفتن را از ياد او برد، بايد هر لحظه که به ياد آورد و از غفلت بيرون آمد، برخيزد و برود.

یک سؤال

شايد اين سؤال به ذهن بيايد که چگونه اين مسئله با ارتباط اجتماعی سازگار است. چگونه اسلام که خودْ توصيه دارد با همگان مهربان و مرتبط باشيد، در اينجا به گسستن همين رابطه کوتاه‌مدت فرمان می‏دهد؟! شايد کسی احتمال دهد که اصلاً آيه سوره انعام متوجه شخص پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله است و معلوم نيست عموميت داشته باشد و تنها پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله مکلّف به بريدن اين ارتباط بوده است، نه آنکه لازم باشد همه مسلمانان اين کار را انجام دهند. خوشبختانه آيه صد و چهلم سوره نساء اين احتمال را رد کرده و خطاب را عام و با صیغه جمع آورده است. این آیه شریفه با اشاره به آيه ۶۸ سوره انعام که پیش‌تر نازل شده است،


روابط اجتماعی از نگاه قرآن
134

حقّ همنشين تو آن است كه: با او نرمخو و مهربان باشی، در هنگام گفتگو با او به‌انصاف رفتار كنی، جز با اجازه او از جای خود بلند نشوی، اگر در كنار تو نشست بتواند بدون اجازه تو برخيزد و برود، لغزش‌هايش را فراموش كنی، خوبي‌هايش را به ياد داشته باشی و جز خير و خوبی به او نگويی.

بریدن ارتباط همنشینی!

قرآن کريم، با وجود تأکید بر ایجاد، گسترش و تعمیق روابط اجتماعی، اجازه همنشينی با کسانی که آيات الهی را مورد انکار و ريشخند قرار می‏دهند و با آن‌ها عناد می‏ورزند، نداده است. قرآن این فرمان را به‌صراحت و با استواری تمام در دو آيه ۶۸ سوره انعام و ۱۴۰ سوره نساء بیان کرده است. در آیه نخست فرموده است: (وَإِذَا رَأيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي أيَاتِنَا فَأعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَإِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ)«و چون كسانی را ديدی كه در آيات و نشانه‏های ما به هرزه‏گويی می‏پردازند، از آن‌ها روی برتاب تا در سخنی ديگر وارد شوند و اگر شيطان از يادت برد، پس از يادآوری، با گروه ستمكاران منشين». در آیه دوم، آیه شریفه ۱۴۰ سوره نساء با اشاره به آیه سوره انعام می‌فرماید: (وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْکمْ فِی الْکتَابِ أنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُکفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَاُ بِهَا فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی يَخُوضُوا فِی حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّکمْ إِذًا مِّثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْکافِرِينَ فِی جَهَنَّمَ جَمِيعًا)«و همانا او بر شما در اين كتاب نازل كرده است۱ كه چون شنيديد آيات خداوند را مورد انكار و تمسخر قرار می‏دهند، با آنان منشينيد تا در

1.. مقصود، آیۀ قبلی، یعنی آیۀ ۶۸ سورۀ انعام است.

  • نام منبع :
    روابط اجتماعی از نگاه قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16877
صفحه از 228
پرینت  ارسال به