113
روابط اجتماعی از نگاه قرآن

پيامبران که انسان‏هايی باخبر از سرنوشت راه و چگونگی رسيدن به مقصد و مواجهه با موانع و مشکلات آن هستند، پيشاپيش دانايی‏های خود را که از سوی آفريدگار هستی و انسان در اختيارشان نهاده شده است، در اختيار طالبان آن و نيز کسانی که به آن نياز حقيقی دارند، ولی نمی‏دانند، قرار می‏دهند. ايشان به عنوان الگوهای قابل اقتدا، خيرخواهی و پيوند گسترده هدايت و ارشاد را به عنوان ارتباطی عميق و انسانی در پيش ديد ما آدميان نهاده‏اند و آثار بزرگ و پرمنفعت آن را به ما نشان داده‏اند. از پيامبر بزرگ ما، حضرت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله نيز تصريحاتی نقل شده است که خيرخواهی را همان دين و مايه تمايز مسلمان از غيرمسلمان شمرده و بزرگ‌ترين منزلت را در روز قيامت از آنِ کسی دانسته است که بيش از ديگران برای خيرخواهی خلق خدا گام برمی‏دارد.۱

خيرخواهی به مثابه يکی از بارزترين و نمايان‏ترين جلوه‏های انسانيت آدمی، می‏تواند الگوی ارتباطی دينی ـ انسانی معرفی شود. اين الگوی ارتباطی می‏تواند چنين تعريف شود که ما نسبت به فرد يا گروه دیگر، حساسيت داشته، و نه از سر مداخله و سرک کشیدن در زندگی آن‌ها، بلکه از روی دلسوزی و نوع‌دوستی به وضعيت و فرجامشان اهتمام داشته باشيم. عواطف انسانی ما اجازه نمی‏دهد که برادر و همسايه خود را در حالتی ببينيم که به‌هيچ‌روی مناسب او نيست، و باید او را با راهنمايی و دلسوزی، به وضعيتی بهتر برسانیم. در این حالت‌ها، احساسات اصيل آدمی، ما را به سوی فعاليتی گرم و پرشور می‏راند تا با

1.. میزان الحکمة، عنوان «نُصح»، حدیث‌های ۲۰۱۸۰ و ۲۰۱۸۱ و ۲۰۱۸۵.


روابط اجتماعی از نگاه قرآن
112

پرارزش نمی‏توانند و نبايد پنهان، احتکار و با صاحب آن دفن شوند، بلکه بايد در اختيار همه کسانی که می‏توانند از آن استفاده کنند و به آن نياز دارند، قرار گيرند و حتی گاه عمومی و همگانی شوند. اگر در جامعه‏ای اين تجربه‏ها و دستاوردهای معرفتی و عملی و مهارتی توليد و سپس منتشر شوند، آن اجتماع هر روز، گامی به پيش می‏نهد و از تکرار شکست‏ها و تجربه مجدد ناکامی‏ها می‏رهد و به تعالی و پيشرفتی درخور نائل می‏شود، بی‏آنکه زمان و فرصت چندانی را بر سر آن بنهد يا سرمايه‏های گزافی را از دست بدهد. اين درواقع، يکی از هدف‏های اصلی تشکيل جوامع انسانی است. انسان به دليل قدرت نطق و برقراری ارتباط سيار گسترده و عميق زبانی که برخاسته از قدرت انديشه‏ورزی اوست، می‏تواند آموخته‏هایش را انتقال دهد و ديده‏های خود را به کسانی که نديده‏اند و شنيده‏های خود را به آنان که نشنیده‌اند و درک خود را به آن‌ها که حاضر نبوده‏اند، منتقل کند. اسلام نيز بر اين اصل بنيادين صحّه گذارده و اين کار پرارزش را در قالب خيرخواهی و ارشاد و راهنمايی، سامان داده است. پيامبران الهی به منزله فرستادگان الهی برای راهنمايی بشر آمده‏اند و همگی خيرخواهان دلسوز امت‏های متفاوت انسانی بوده‏اند. نوح علیه السلام ۱، صالح علیه السلام۲، شعيب علیه السلام ۳، نمونه‏هايی برشمرده در قرآن هستند که خيرخواه و ناصح بودن خود را اعلام و به آن تصريح کرده‏اند. پيامبران ديگری نيز به هدايتگری و ارشادکنندگی خود تصريح کرده‏اند که ذکر يک‌يک آنان در اين مجال میسر نیست.

1.. اعراف: ۶۲.

2.. همان، ۷۹.

3.. همان، ۹۳.

  • نام منبع :
    روابط اجتماعی از نگاه قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 17147
صفحه از 228
پرینت  ارسال به