فطری، ادبیات دیگری در پیش می‏گیرد؛ زیرا اتّفاق می‏افتد که فردی که خدا را قبول دارد، در اثر موانعی معرفت فطری را فراموش کرده و یا به ندای فطرت پاسخ مثبت نمی‏دهد. یکی از موانع رشد و شکوفاییِ فطرت، گرفتاری در گناه و محیط گناه‌آلود است. انسان تا زمانی که اسیر گناه است، نمی‏تواند به ندای فطرت پاسخ مناسب بدهد. انبیا با تبیین زشتیِ گناه و با مبارزه علیه فساد و محیط‏های شرک آلود و نامناسب، سعی در از بین بردن این مانع برای شکوفا نمودن ندای فطرت دارند. همچنین تکبّر و غرور، توجّه به هوای نفس، جهل و نادانی، آرزوی‏های دور و دراز و دست نیافتنی، دوستی با شیطان، رفاه‌پرستی، مادّی‏گرایی و موارد بسیاری از این دست، همه از عوامل انحراف از فطرت شمرده می‌شوند که انبیا از طریق مبارزه با این امور، مردم را متوجّه ندای پاک و توحیدیِ فطرت خود می‏نمایند. به همین جهت است که پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله در تبیین یکی از حکمت‏های بعثت خود می‏فرماید: «إنّما بعثتُ لأتمِّمَ مکارمَ الأخلاق».^۱

انبیا و اولیای الهی برای رسیدن به این هدف، از انذار و تبشیر و توصیف نعمت‏های الهی و تبیین عذاب برای کافران استفاده می‏کنند. قرآن نیز یکی از وظایف پیامبران را انذار و تبشیر معرّفی می‏کند. برای نمونه، می‌فرماید:

(وَ بَشِّرِ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ کُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فیها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فیها خالِدُون).^۲

و کسانى را که ایمان آورده‏اند و کارهاى شایسته انجام داده‏اند، مژده بده که ایشان را باغ‌هایى خواهد بود که از زیر [درختان‏] آن‌ها جوی‌ها روان است.

وحیانی، اوّلاً، انسان حامل معرفت فطری است و ثانیاً، مخلوقات را نشانه‏های خویش و طریق توجّه و یادآور معرفت فطری قرار داده است.^۱

متون وحیانی، مملوّ از تذکّر و اشاره به آیات آفاقی است. برای نمونه، به این آیه توجّه کنید:

(إِنَّ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِلْمُؤْمِنینَ وَ فی‏ خَلْقِکُمْ وَ ما یبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آیاتٌ لِقَوْمٍ یوقِنُونَ وَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اﷲ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْریفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ).^۲

بى ‏شکّ، در آسمان‌ها و زمین نشانه‏هاى [فراوانى] براى مؤمنان وجود دارد و نیز در آفرینش شما و جنبندگانى که [در سراسر زمین] پراکنده ساخته، نشانه‏هایى است براى گروهی که اهل یقین‌اند. و نیز در آمد و شدِ شب و روز، و رزق [و بارانى] که خداوند از آسمان نازل کرده و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش حیات بخشیده، و همچنین در وزش بادها، نشانه‏هاى روشنى است براى گروهى که می‌اندیشند.

گاهی نیز با تذکّر به آیات انفسی، هدف مذکور حاصل می‏شود. انسان با مراجعه به نفس خود، با تمام وضوح، مصنوع بودنِ خود و فقر وجودی‌اش را در می‏یابد. به همین جهت با تمام وجود، به صانع و مدبّر خویش اقرار می‏نماید.^۳ معصومان علیهم السلام در برخی از دعاهای خود، به چنین امری اشاره نموده و فقر وجودی انسان را یادآور شده‏اند.^۴

تا این جا، از شیوه برخورد متون وحیانی با منکران خدا گفتیم؛ امّا متون وحیانی در مواجهه با فرد متدیّن (در مقابل منکر خدا) و برای تذکّر به معرفت