میشود. در این کارکرد، به دستور وحیانی از جنبه تعبّدی نگریسته میشود. مقصود از کارکرد آلی و غیر استقلالیِ وحی این است که متون وحیانی، در سایر منابع بشری مثل عقل و یا فطرت تأثیر بگذارد. در این کارکرد، دستورهای دینی از جنبه ارشاد و اثاره۱ و تذکّر۲ ملاحظه شده است.
در بیشتر پژوهشهایی که به نظریهپردازی در تبیین نقش وحی در اعتقادات پرداختهاند، صرفاً نقش تعبّدی مدّ نظر بوده است،۳ و کمتر به کارکرد غیر استقلالی وحی توجّه شده است، در حالی که تبیین کارکرد غیر استقلالیِ وحی، کم اهمّیتتر از کارکرد استقلالی آن نیست. از این رو، در این بخش از نوشتار سعی میشود نقش تذکّری وحی تبیین گردد، همانطور که در گفتارهای سابق به کارکرد اثارهای و تعبّدی وحی اشاره شد.
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در توصیف یکی از حکمتهای نبوّت و وظایف انبیا میفرماید:
فَبَعَثَ فِيهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَيْهِمْ أَنْبِيَاءَهُ لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ يُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِيَّ نِعْمَتِهِ وَ يَحْتَجُّوا عَلَيْهِمْ بِالتَّبْلِيغ.۴
پس خداوند رسولانش را بر انگيخت، و پيامبرانش را به دنبال هم به سوى آنان گسيل داشت، تا اداى عهد فطرت الهى را از مردم بخواهند، و نعمتهاى فراموش شده او را به يادشان آرند و با ارائه دلايل، بر آنان اتمام حجّت کنند.
1.. وقتی که وحی در منبع عقل تأثیر بگذارد.
2.. وقتی که وحی در منبع فطرت تأثیر بگذارد.
3.. شيخ انصارى، فرائد الاُصول: ج۱ ص۲۷۲؛ آخوند خراسانى، کفاية الاُصول: ص۳۲۹؛ سند، الإمامة الإلهیة: ج۱ ص۲۸، عراقى، نهاية الأفکار: ج۳ ص۱۸۷؛ احمد بن سليمان، حقائق المعرفة فی علم الکلام: ص۶۹؛ سبحانی، رسائل و مقالات: ج۵ ص۲۵۴ ـ ۲۵۶؛ کاشف الغطاء، النور الساطع فی الفقه النافع: ج۲ ص۱۰۷؛ شاطبى، الإعتصام: ص۱۸۹.
4.. شريف رضى، نهج البلاغة: ص۴۳.