دینی و وحیانی را نام برد: دیدگاه غیر شناختاری از وحی، و دیدگاه شناختاری وحی.۱
مقصود از دیدگاه غیر شناختاری، هر گونه نظریهای است که گزاره‌های دینی را غیر واقع‌نما و بدون پیشوانه واقعی میدانند. در این دیدگاه، غالباً بر رویکرد ابزار انگارانه دین تأکید می‌شود و به واقعیت داشتن یا نداشتن مدالیلِ گزاره‌های وحیانی، کاری ندارند. طبق این رویکرد، دین صرفاً ابزاری مفید برای جهت‌دهی به زندگی انسان و تأثیر عملی در زندگی او است.۲ ابتدا به صورت اجمالی، به تبیین برخی از تفاسير غير خبرى از گزاره‌های کلامی و نقد و بررسی آن‌ها می‌پردازیم و در ادامه به ادلّه درون دینی و برون دینی بر معناداری و شناختاری بودن گزاره‌های دینی اشاره خواهیم کرد.
مهم‌ترین تفاسير غير خبرى از گزاره‌های کلامی
تذکّر به این نکته لازم است که نظریات غیر شناختاری، مختص به دین خاصّی نیست و گزاره‌های همه ادیان را شامل می‌شود؛ ولی در این نوشتار، بحث بر روی دین اسلام متمرکز میگردد.۳ از دیگر سو، از میان جمیع گزاره‌های ناظر به احساسات و تجارب شخصی و ناظر به واقعیت، گزاره‌های ناظر به واقعیات، مدّ نظر است؛ آن هم صرفاً قضایای اعتقادی نه گزاره‌های واقعی شرعی یا اخلاقی.
الف ـ ابراز احساسات به انواع مختلف آن
در نظریه ابراز احساس‌انگاری، تأکید بر این است که گزاره‌های کلامی، صرفاً
