سخن آغازین
کلام، علمی است که استنباط، تبیین، تنظیم، اثبات و دفاع از آموزه‌های دینی را عهده‌دار بوده و از همین‌رو هم مورد توجه اندیشمندان مسلمان قرار داشته است. این اهتمام تا آن‌جاست که این دانش در کنار فقه و بلکه مقدم بر آن، چونان دانشی اصیل و مستقل، از نخستین روزهای پیدایش اسلام آشکار و پیدا بوده و در گذر زمان تناور و تنومند شده است. میراث امروزین کلام اما، محصول تلاش بزرگانی چون اصحاب متکلمِ ائمه معصومین علیهم السلام و متکلمان پس از عصر حضور همچون، کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، سیدمرتضی، شیخ طوسی و... است که حاصل آن امروز در اختیار ما قرار دارد. با این همه بسیاری از این آثار فاقد مطالعات بیرونی و لازم دانش کلام است و عملاً از مباحث فلسفه علم کلام خالی است.
اما از میان مباحث فلسفه علم کلام، مباحث روش‌شناختی این دانش بسیار حائز اهمیت است. روش‌های مختلف متکلمان در دو حوزه «استنباط عقاید دینی» و «دفاع از عقاید دینی» ـ به‌عنوان رسالت و وظیفه اصلی این دانش ـ در طول تاریخ متفاوت و بر اساس مبانی خاصی شکل و سامان گرفته است. این داستان البته در حوزه استنباط عقاید بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چراکه به دست دادن جایگاه عقل و نقل در استنباط باورهای اعتقادی، بررسی
