سلطنت، ملک، حکم، سیره، تدبیر، ملّت، ورع، معصیت، اکراه، حال و وضعیت، قضا، خدمت و نیکویی.۱ ابن فارس معتقد است که دین، تنها یک معنای اصلی دارد و سایر معانی به آن بر میگردند. دین از نوع انقیاد و ذلّت است؛ پس دین همان اطاعت است.۲
اندیشمندان مسلمان در تعریف دین، از دو گونه تعریف عام و خاص بهره گرفتهاند. برخی از آن‌ها در تعریف دین، صرفاً به دین اسلام نظر داشتهاند. سیّد مرتضی با همین رویکرد، در تعریف دین میگوید:
۰.کلُّ ما يدعو إليه نبيّنا محمّد صلی الله علیه و آله.۳
۰.دین به هر چیزی اطلاق می‌شود که پیامبر ما حضرت محمّد صلی الله علیه و آله بدان دعوت نموده است.
مطابق این تعریف، دين تمام دستورهای پيامبر اسلام را در بر میگيرد؛ چه دستورهای اخلاقی، چه فقهی، چه اعتقادی و يا حتّی دستورهای پزشکی و غيره. امّا شيخ طوسی در تعریف دین میگويد:
۰.الدينُ اسمٌ لِجميعِ ما تعبُدٌ اﷲ به خلقُه و أمَرَهُم بالقيام به.۴
۰.دین اسم است برای تمام اموری که به واسطه آن، مخلوقات خداوند را عبادت میکنند و خداوند، آنان را به برپا داشتنش دستور داده است.
این عبارت هرچند به ظاهر، معنای عامّی از دین را نمایان میسازد و اختصاصی به دین اسلام ندارد؛ ولی با توجّه به قرینه و سیاق جمله که توضیح
1.. زبيدی، تاج العروس: ج۱۸ ص۲۱۵ ـ ۲۱۷؛ ابن منظور، لسان العرب: ج۱۳ ص۱۶۷ ـ ۱۷۱؛ ف‍راه‍ی‍دی، کتاب ال‍ع‍ی‍ن: ج۸ ص۷۳؛ جوهری، صحاح اللغة: ج۵ ص۲۱۱۸ ـ ۲۱۱۹.
2.. ابن فارس، معجم مقاییس اللغة: ج۲ ص۳۱۹.
3.. سیّد مرتضى، رسائل: ج۲ ص۲۷۰؛ جمعی از نويسندگان، امامت‌پژوهی: ص۱۰۳؛ مجمع البحوث الاسلامية، شرح المصطلحات الفلسفية: ص۱۰۴.
4.. شيخ طوسى، التبيان فى تفسير القرآن: ج۳ ص۴۳۴.
