73
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

خدا اعطا شده است داده شود!۱ و در مواردی خواستار نزول کتابی یک جا از آسمان بودند!۲

این تقاضاهای نامعقول که تنها به خاطر بهانه‌جویی و از روی لجاجت و عناد انجام می‌شد نه به جهت پی بردن به صدق دعوت و پذیرش حق،۳ موجب اندوه پیامبر صلی الله علیه و اله می‌شد به طوری که ایشان را در خطر ترک و عدم ابلاغ برخی از آیات قرار داده بود.۴ از این رو، خدای سبحان برای دلداری ایشان و تسلیت دادن به او از درخواست‌های نامعقول‌تر و نارحت‌کننده‌تری که از پیامبران پیشین شده بود، خبر می‌دهد. مثلاً در آیه ۱۵۳ سوره نساء، پس از بیان پیشنهاد نا به جای اهل کتاب (یهودیان و مسیحیان)۵ مبنی بر نزول کتاب آسمانی یک جا، ضمن دلداری به پیامبرش،۶ سابقه بهانه‌جویی یهود را در برابر پیامبر بزرگشان موسی بن عمران بازگو می‌نماید و می‌فرماید:

(يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَن تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِّنَ السَّمَاء فَقَدْ سَأَلُواْ مُوسَى أَكْبَرَ مِن ذَلِكَ فَقَالُواْ أَرِنَا اللّهِ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ.۷

اهل کتاب از تو می‏خواهند کتابی از آسمان [یک جا] بر آنها نازل کنی! البته آنها از موسی، بزرگ‌تر از این را خواستند، و گفتند: «خدا را آشکارا به ما نشان ده!» و به خاطر این ظلم و ستم، صاعقه‌ای آنها را فرا گرفت).

در این آیه با مقایسه میان درخواست بنی اسرائیل از موسی علیه السلام و درخواست اهل کتاب عصر پیامبر صلی الله علیه و اله از ایشان، و بیان بزرگ‌تر بودن آن درخواست، خواسته

1.. (وَإِذَا جَاءَتْهُمْ ءَايَةٌ قَالُوا لَن نُّؤْمِنَ حَتَّىٰ نُؤْتَىٰ مِثْلَ مَا أُوتِىَ رُسُلُ ٱللَّهِ) (سورۀ انعام، آیۀ ۱۲۴).

2.. (يَسْأَلُكَ أَهْلُ ٱلْكِتَابِ أَن تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِّنَ ٱلسَّمَاءِ) (سورۀ نساء، آیۀ ۱۵۳).

3.. لذا وقتی بعضی از این درخواست‌ها اجابت می‌شد، باز هم ایمان نمی‌آوردند و از در تهمت وارد می‌شدند و می‌گفتند که پیامبر صلی الله علیه و اله ساحر است (ر. ک: سورۀ حجر، آیۀ ۱۴ و ۱۵).

4.. (فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا يُوحَىٰ إِلَيْكَ وَ ضَائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَن يَقُولُوا لَوْلَا أُنزِلَ عَلَيْهِ كَنزٌ أَوْ جَاءَ مَعَهُ مَلَكٌ...)؛ (سورۀ هود، آیۀ ۱۲).

5.. ر. ک: ترجمۀ تفسیر المیزان، ج‏۵، ص۲۱۱.

6.. تفسیر نمونه، ج‏۴، ص۱۹۳؛ أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۴، ص۲۵۸.

7.. سورۀ نساء، آیۀ ۱۵۳. آیۀ ۵۵ سورۀ بقره نیز به جریان درخواست بنی اسرائیل از موسی علیه السلام مبنی بر نشان دادن آشکارای خداوند به ایشان، اشاره دارد: (وَ إِذْ قُلْتُمْ يَامُوسَىٰ لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ ٱلصَّاعِقَةُ وَ أَنتُمْ تَنظُرُونَ).


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
72

تلفات و صدمات وارده، دچار یأس و نومیدی شده بودند، به کار رفته است. در تمامی موضوعات گروه اوّل که مربوط به پیامبر صلی الله علیه و اله است، هدف مقایسه در جهت موافق قرار دارد و به عبارتی از مقایسه همسو استفاده شده است؛ امّا در موضوع جهاد و سختی‌های آن برای مجاهدان، مقایسه ناهمسو به کار رفته است.

کاربردها

در ادامه به هر یک از این موضوعات در دو بخش مقایسه همسو و ناهمسو می‌پردازیم.

مقایسه همسو

دشمنان پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله همواره با ایجاد موانع و کارشکنی، قصد داشتند جلوی پیشرفت دعوت ایشان را بگیرند. این مخالفت‌ها ـ که در قالب موضوعات و جریان‌های گوناگون شکل می‌گرفت ـ، موجب نگرانی و ناراحتی حضرت می‌شد. در ادامه با اشاره به هر یک از این جریانات نگران‌کننده، نقش مقایسه صعودیِ همسو در برطرف نمودن این نگرانی‌ها و روحیه‌بخشی به پیامبر صلی الله علیه و اله تبیین می‌گردد.

یک. درخواست‌های نامعقول

یکی از موضوعات نگران کننده برای پیامبر خدا صلی الله علیه و اله، درخواست‌های نامعقولی بود که از طرف مخالفان ایشان انجام می‌شد. آنها در قبال اسلام آوردنشان شرط‌هایی می‌گذاشتند و درخواست‌های نا به جایی از وی داشتند. گاه می‌گفتند: به تو ایمان نمی‌آوریم مگر این‌که: چشمه جوشانی از این سرزمین برای ما خارج سازی! باغی از نخل و انگور از آن تو باشد و نهرها در لابه لای آن جاری کنی! آسمان را قطعه‌قطعه بر سر ما فرو ریزی! خداوند و فرشتگان را حاضر کنی! کاخی از طلا داشته باشی! به آسمان بالا روی و نامه‌ای بر ما فرود آوری!۱ گاه نیز تقاضای تغییر یا تبدیل قرآن را داشتند.۲ زمانی می‌گفتند: باید به ما نیز همان مقامات و آیاتی که به فرستادگان

1.. (وَ قَالُوا لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ تَفْجُرَ لَنَا مِنَ ٱلْأَرْضِ يَنبُوعًا * أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِّن نَّخِيلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ ٱلْأَنْهَارَ خِلَالَهَا تَفْجِيرًا * أَوْ تُسْقِطَ ٱلسَّمَاءَ كَمَا زَعَمْتَ عَلَيْنَا كِسَفًا أَوْ تَأْتِىَ بِاللَّهِ وَ ٱلْمَلَائِكَةِ قَبِيلاً* أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِّن زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقَىٰ فِى ٱلسَّمَاءِ وَ لَن نُّؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّىٰ تُنَزِّلَ عَلَيْنَا كِتَابًا نَّقْرَؤُهُ قُلْ سُبْحَانَ رَبِّى هَلْ كُنتُ إِلَّا بَشَرًا رَّسُولاً) (سورۀ اسرا، آیۀ ۹۳ ـ ۹۱).

2.. (وَ إِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ ءَايَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا ٱئْتِ بِقُرْءَانٍ غَيْرِ هَـٰذَا أَوْ بَدِّلْهُ) (سورۀ یونس، آیۀ ۱۵).

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22577
صفحه از 368
پرینت  ارسال به