این است که در آیه ۴۸ سوره مبارک قلم، خداوند پس از آن که فرستاده خويش را به صبر و شكيبايی فرمان داده است، او را از این که مانند يونس علیه السلام در رها کردن قوم خود و درخواست کیفر آنان شتاب کند، نهی كرده است:
(فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُن كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَى وَهُوَ مَكْظُومٌ.۱
پس در [امتثال] حكم پروردگارت شكيبايی ورز، و مانند همدم ماهی [يونس] مباش، آن گاه كه اندوهزده ندا در داد).
مقصود از «صاحب الحوت» (همدم ماهی)، يونس پيامبر است۲ و منظور از «ندای» او همان اعتراف و تقاضای عفوی است كه در آيه ۸۷ سوره انبيا۳ آمده است.۴ در این آیه، با بیان عواقب بی‌صبریِ یونس علیه السلام که مالامال شدن از اندوه و خشم۵ است، پیامبر صلی الله علیه و اله را از بی‌صبری کردن برحذر داشته است.
۲. تقویت «تصغیری»
مراد از این تقویت، کوچک سازی مشکل از راه مقایسه صعودی میان موقعیت فرد با موقعیت‌های دشوارتر دیگر افراد است. در این روش ـ که یکی از اقسام مقایسه کاهنده فشار روانی است ـ به فرد کمک می‌شود تا با مقایسه موقعیت ناگوار خود و موقعیت‌های ناگوار‌تر و دشوارتر دیگران، مشکل خود را کوچک و قابل تحمّل ارزیابی نماید. در نتیجه، به راحتی و با سلامت، از موقعیت پیش‌آمده عبور کند. اگر چنین مقایسه‌ای از طرف شخصی که درگیر با سختی است، انجام نگیرد، اندازه سختی در نظرش بزرگ‌نمایی می‌کند و این چنین، رنج خود را دوچندان می‌کند. بدتر از آن، این است که شخص، سختیِ خود را با سختی‌های کوچک‌تر مقایسه کند. با این کار، تنها مشکل خود را پیچیده‌تر و تحمّل آن را دشوارتر می‌کند.۶
1.. سورۀ قلم، ۴۸.
2.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج۱۹، ص۶۴۶.
3.. (فَنَـادَىٰ فِى ٱلظُّـلُمَاتِ أَن لَّا إِلَـٰـهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّى كُنتُ مِنَ ٱلظَّالِمِينَ) (سورۀ انبیا، آیۀ ۸۷).
4.. تفسير نمونه، ج۲۴، ص۴۲۱.
5.. «مکظوم» اسم مفعول از کظم، و به معنای مملو از اندوه و غُصّه آمده است (ر. ک: مجمع البحرين، ج۶، ص۱۵۵).
6.. رضایت از زندگی، ص۱۳۶.
