در جنگ «اُحد» و نیز سرزنش کسانی که در این جنگ، سستی کردند و از خود ضعف و زبونی نشان دادند، به یادآوری پایداری خداپرستان پیشین‏ اشاره نموده است و از عدم سستی و ضعف و تسلیم پذیری آنان در مقابل دشمن خبر می‌دهد:

(وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ.^۱

چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند! آنها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می‏رسید، ناتوانی از خود نشان ندادند و تسلیم نشدند و خداوند، شکیبایان را دوست دارد).

در این آیه، از پیامبرانی یاد می‏کند که گروه‌های بسیاری از دانشمندانی که ارتباط و پیوندشان با خدا محکم بود،^۲ دور آنها جمع می‏شدند و همراه با آنها با دشمنان دین می‏جنگیدند. هرچند در این جنگ‌ها، ناراحتی‌ها و رنج‌های زیادی به آنان می‏رسید ولی چون در راه خدا بود، نه سستی می‏کردند و نه ضعف نشان می‏دادند و نه خوار و درمانده می‏شدند؛ سه حالتی که بعضی از مسلمانان در جنگ اُحد به آن گرفتار شدند. لذا برای از بین بردن آثار نامطلوب این حالت، از تاریخ پیشینیان و معرّفی اسوه‌‌هایی برای مقاومت، کمک گرفته شد.

طبق نقل قرآن، شیوه پیامبران در برخورد با آزار دیگران، بردباری بوده است:

(وَمَا لَنَا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ.^۳

و چرا بر خدا توکّل نکنیم، با این‌که ما را به راه‌های [سعادت]‌مان رهبری کرده است!؟ و ما به طور مسلّم در برابر آزارهای شما صبر خواهیم کرد و توکّل کنندگان، باید فقط بر خدا توکّل کنند!).

نقل این برخورد و واکنش صحیح و خردمندانه در کنار یادآوری اذیت‌های آنان و پیروانشان، می‌تواند برای تسلّی خاطر پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله باشد که از کارشکنی‌ها و

(فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُوْلُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَلَا تَسْتَعْجِل لَّهُمْ.^۱

پس صبر کن آن گونه که پیامبران اولوا العزم صبر کردند و برای [عذاب] آنان شتاب مکن!).

سفارش خداوند به پیامبر صلی الله علیه و اله در شکیبا بودن همچون پیامبران اولو العزم و بازگویی آن توصیه برای انسان‏ها، علاوه بر بیان فراگیر بودن مشکلات و این که تنها او نیست که با مخالفت و دشمنی این قوم روبه‌رو شده است، و نیز ممکن بودن صبر بر این مشکلات، می‏تواند پیامدار این نکته باشد که وی برای صبر بر این مشکلات، تنها نیست. پس باید با اقتدا به اسوه‏های مقاومت، بر توان بردباری خویش بیفزاید.

الگو قرار دادن صبر و پایداری نوح علیه السلام در برابر آزارها و کارشکنی‌های قومش، از سوی پیامبر صلی الله علیه و اله، از آیه ۴۹ سوره مبارک هود نیز قابل برداشت است؛ آن جا که می‌فرماید:

(تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ.^۲

این، از خبرهای غیب است که به تو وحی می‏کنیم. نه تو و نه قوم تو، اینها را پیش از این نمی‏دانستید! بنا بر این، صبر و استقامت کن، که عاقبت از آنِ پرهیزگاران است).

«تلک» به ماجرای نوح علیه السلام و حادثه توفان و سرانجام نیک وی و پیروانش و بدفرجامی مخالفانش اشاره دارد که در آیات ۲۵ تا ۴۸ این سوره، بیان شده است.^۳ توصیه به صبر و شکیبایی با بیان سرگذشت نوح علیه السلام، می‌تواند الگو بودن صبر وی برای پیامبر صلی الله علیه و اله را در بر داشته باشد.

برای ایجاد روحیه مقاومت در مبارزه با دشمنان دین و تحمّل سختی‌های جهاد در راه خدا نیز یکی از روش‌های قرآن، ارائه الگویی متناسب در صبر و شکیبایی در میدان مبارزه است. از همین رو، خداوند متعال برای همگامی مسلمانان با پیامبر صلی الله علیه و اله