61
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

اين گونه، خدای نيرومند حكيم به سوی تو و به سوی كسانی كه پيش از تو بودند، وحی می‏كند. آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است از آنِ اوست و او بلندمرتبه بزرگ است. چيزی نمانده كه آسمان‌ها از فرازشان بشكافند).

اگر منظور از «کذلک» که بعد از حروف مقطعه «حم * عسق»۱ بیان شده است، کیفیت و چگونگی وحی الهی باشد،۲ می‌توان نتی ـ جه گرفت که شی ـ وه وحی الهی به پیامبران، شیوه‌ای همسان و همگون بوده و خداوند متعال به پیامبرش خبر می‌دهد که تو اوّلین کسی نیستی که به او وحی می‌شود؛ بلکه انبیای پیشین هم این بار سنگین را متحمّل شده‌اند. در نتیجه، اطلاع از این امر، موجب تسکین فشار روانیِ حاصل از دریافت وحی خواهد شد.

البته برخی مفسّران، آن را اشاره به محتوای این سوره و مطالب بلند و والای آن دانسته‌اند۳ و گروهی گفته‌اند که مراد، اصل وحی است و آنچه از طرف خدا نازل شده است،۴ که طبق این دو تفسیر، مطلب یاد شده قابل برداشت نخواهد بود.

هشت. تکالیف الهی

از روش تقویت تعمیمیِ همسو غیر از توان‌افزایی در باره پیامبر صلی الله علیه و اله، برای توانمندی در دیگر افراد نیز استفاده شده است. سختی‌های تکالیف الهی از جمله مواردی است که عموم مکلّفان با آن رو به رو هستند. لذا برای آسان‌تر شدن تحمّل آنها از این روش استفاده شده است. خدای متعال در بحث تشریع روزه، خطاب به مسلمانان می‌فرماید:

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ‏.۵

1.. سورۀ شورا، آیۀ ۱ و ۲.

2.. تفسیر نور، ج‏۱۰، ص۳۷۱.

3.. ترجمۀ تفسیر المیزان، ج‏۱۸، ص۸. نیز، ر.ک: تفسیر نمونه، ج‏۲۰، ص۳۴۸.

4.. ترجمۀ مجمع البیان، ج‏۲۲، ص۹۴.

5.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۸۳.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
60

آن در قالب مقایسه همسو استفاده شده است. به این صورت که با خبر دادن از دریافت وحی توسط دیگر پیامبران، زمینه مقایسه میان تعداد افرادی که به آنان وحی شده، فراهم می‌شود. مثلاً در آیه زیر با نام بردن از یازده تن از انبیا و نیز نوادگان حضرت یعقوب (اسباط) که مخاطب وحی قرار گرفته‌اند و تشبیه پیامبر صلی الله علیه و اله به آنان از این جهت، از همانندی ویژگی‌های وحی در همه انبیا خبر داده است.

(إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإْسْحَقَ وَيَعْقُوبَ وَالأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا.۱

ما به تو وحی فرستادیم همان گونه که به نوح و پیامبران بعد از او وحی فرستادیم و [نیز] به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایّوب و یونس و هارون و سلیمان وحی نمودیم و به داوود، زبور بخشیدیم).

تشبیه پیامبر صلی الله علیه و اله در این که مخاطب وحی الهی قرار گرفته است، به دیگر پیامبران علاوه بر تأکید دوام و پیوستگی جریان بعثت، بر عدم فرق میان انبیا در برخورداری از تمام ویژگی‌های وحی و فراگیر بودن آن دلالت دارد. یعنی امر وحی، یک‌نواخت است و هیچ اختلافی بین مصادیق آن نیست. پس به همان کیفیتی به تو وحی می‏شود که به نوح علیه السلام و انبیای بعد از او وحی شده است.۲

همچنین در اوّلین آیات از سوره مبارک شورا ضمن اشاره به سنگینیِ دریافت وحی،۳ به عمومیت و فراگیری وحی الهی اشاره شده است:

(كَذَلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ * لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ * تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِن فَوْقِهِنَّ....۴

1.. سورۀ نساء، آیۀ ۱۶۳.

2.. ترجمه تفسیر الميزان، ج‏۵، ص۲۲۸؛ تفسير راهنما، ج‏۴، ص۱۳۷.

3.. ذکر شکافته شدن آسمان‏ها پس از بيان نزول وحی، نشانگر عظمت و شگفتی اين پديده است؛ چه این که در آستانۀ فروپاشی قرار گرفتن آسمان‌ها هنگام نزول وحی، حاکی از سختی و دشواری تحمّل عبور وحی برای آنها است (تفسير راهنما، ج‏۱۶، ص۳۸۱؛ ترجمۀ تفسیر المیزان، ج‏۱۸، ص۱۰ و ۱۱).

4.. سورۀ شورا، آیۀ ۳ ـ ۵.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22505
صفحه از 368
پرینت  ارسال به