دلجویی از پیامبر صلی الله علیه و اله در برابر استهزای کافران پرداخته‌اند. قرآن کریم گاه از تمسخر سران کفرپیشه قوم حضرت نوح علیه السلام آن گاه که به ساخت کشتی مشغول بود، خبر می‌دهد،^۱ گاه به استهزای نماز و عبادت حضرت شعیب علیه السلام از طرف قومش^۲ و درخواست استهزاگونه آنان مبنی بر فرو ریختن قطعات آسمان بر سرشان اشاره می‌کند^۳ و زمانی از ریشخند زدن فرعون و پیروانش نسبت به معجزات موسی کلیم علیه السلام سخن به میان می‌آوَرَد.^۴ یادآوری هر یک از این داستان‌ها خود شیوه‌ای است برای جلب توجه پیامبر صلی الله علیه و اله به عمومیت داشتن این صفت زشت در میان تمامیِ اهل باطل در طول تاریخ و در نتیجه، گرفتار نشدن در دام احساس تنهایی.

اندوه پیامبر صلی الله علیه و اله افزون بر آن که از تمسخر شخص ایشان به وجود می‌آمد، به خاطر استهزای عذاب‌های الهی نیز بوده است. لذا در این باره هم این گونه به وی دلداری داده شده است که اگر دشمنانت عذاب قیامت را مسخره می‌کنند و آن را جدّی نمی‌گیرند، ناراحت نباش؛ چرا که پیش از تو نیز پیامبرانی آمدند و اقوامشان را از مجازات الهی بر حذر داشتند، در حالی که دشمنانشان، آنها را به باد استهزا گرفتند. امّا سرانجام همان مجازات‌هایی را که مسخره می‌کردند، بر آنها نازل شد.

(وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّن قَبْلِكَ فَحَاقَ بِالَّذِينَ سَخِرُوا مِنْهُم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون.^۵

و پیش از تو پیامبرانی به استهزا گرفته شدند. پس آنچه را ریشخند می‏کردند، گریبانگیر ریشخندکنندگان ایشان گردید).

در این آیه ـ که در دو جای قرآن هم تکرار شده است ـ، مطلب یاد شده با «لام» قسم و حرف «قد» بر سر فعل «استهزیء» مورد تأکید واقع شده است.^۶ شبیه

خداوند در میان امّت‏های نخستین هم هیچ پیامبری را نفرستاد مگر این که مورد استهزای امّت خود قرار گرفت:

(وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي شِيَعِ الأوّلِينَ * وَمَا يَأْتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا كَانُواْ بِهِ يَسْتَهْزِؤُونَ.^۱

ما پیش از تو پیامبرانی در میان امّت‌های نخستین فرستادیم‏ و هیچ پیامبری بر آنها مبعوث نشد، جز آن که مسخره‌اش کردند).

مورد دیگر در سوره مبارک یس بیان شده است. آن جا که پس از نقل سرگذشت چند تن از پیامبران پیشین ـ که مأمور هدایت قوم مشرک و بت‌پرستی بودند و قرآن از آنها به عنوان «اصحاب القریة» یاد کرده^۲ و نقل مخالفت‌های این قوم و سرانجام دردناکی که گرفتارش شدند ـ، در جمله‌ای شبیه به آیه قبل، این حالت زشت آنان مورد تأسّف و حسرت خدای سبحان واقع شده است.^۳ بیان عمومیت تمسخر با استفاده از «ما»یِ نافیه و استثنای با «إلّا» در آیه هفتم سوره زخرف نیز آمده است که تنها فرقش با دو آیه پیشین این است که به جای «رسول» کلمه «نبی» به کار رفته است.^۴

از این آیات به خوبی استفاده می‌شود که مسخره کردن پیامبران و دعوت کنندگان به سوی خدا، عکس‌العمل مشترک همه کافران بوده است؛ چرا که آمدن فعل «کان» و سپس «یستهزؤن» آن هم به صورت فعل مضارع، خود دلیل بر تکرار این عمل است به طوری که عادت و سجیّه آنها شده است. از طرفی، تقدیم «من رسول» یا «من نبی» بر «یستهزؤن» نیز افاده حصر می‌کند؛ گو این‌که آنها کاری جز استهزای پیامبران نداشته‌اند.^۵

علاوه بر آیات یادشده ـ که به طور کلّی این صفت زشت را برای همه دشمنان انبیا ثابت می‌نمود ـ، آیات دیگری هم وجود دارند که در آنها نمونه‌هایی از استهزای دیگر اقوام از امّت‌های پیشین بیان شده‌اند و با یادآوری سرگذشت آنان، به