313
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

می‌شود، در سوره زخرف نیز تکرار شده است.

(فَاسْتَمْسِكْ بِالَّذِي أُوحِیَ إِلَيْكَ إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ.۱

پس به آنچه به تو وحی شده است، تمسّک کن؛ که تو بر راهی راست قرار داری‏).

از تفریع این آیه بر آیات پیشین که مسئله اعراض کافران از وحی و کیفر آنان را مطرح کرده بود و بیان این حقیقت که پیامبر صلی الله علیه و اله در راه راست قرار دارد، پس از فرمان تمسّک به پیام وحی، دو مطلب را می‌توان استفاده کرد: یکی این که مخالفت‌های دشمنان و تأخیر کیفر دنیاییِ آنان موجب نگرانی پیامبر صلی الله علیه و اله بوده و برای پایداری در مسیر دین، نیازمند تأیید الهی است؛ دوم این که اطمینان و باور به راستی و حقّانیت مسیر، در تمسّک و پایداری انسان به آن، نقشی به‏سزا دارد.۲

در آیه‌ای دیگر، اطمینان‌بخشی نسبت به حقّانیت و روشنیِ راه پیامبر صلی الله علیه و اله مقتضی اقدام و دلیلی برای توکّل بر خدا دانسته شده است:۳(فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّكَ عَلَی الْحَقِّ الْمُبینِ).۴ چنانچه در جای دیگری، علّت فرمان به دعوت از گم‌راهان به سوی خدا را راستیِ هدایت وی دانسته است:۵(وَ ادْعُ إِلی رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلی هُدیً مُسْتَقیمٍ۶ یعنی چون تو بر طریق هدایت و در صراط مستقیم گام می‌نهی، پس آن گم‌راهان شرک‌پیشه را به سوی پروردگارت دعوت کن‏!

از مجموع این آیات، استفاده می‌شود که علاوه بر اتّهام‌زدایی، بیان حقانیت راه و روش افراد، موجب پایداری و تاب‌آوری هر چه بیشتر آنان در تحمّل سختی‌های آن مسیر خواهد شد. چنانچه اگر شخصی توسط دیگران مورد تشویق واقع شود، آستانه تحمّلش نسبت به دیگرانی که از چنین تشویقی محروم‌اند، بیشتر خواهد بود.

1.. سورۀ زخرف، آیۀ ۴۳.

2.. تفسير راهنما، ج‏۱۷، ص۵۷.

3.. التحرير و التنوير، ج‏۱۹، ص۳۰۵.

4.. سورۀ نمل، آیۀ ۷۹.

5.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۱۴، ص۵۷۵.

6.. سورۀ حج، آیۀ ۶۷.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
312

افزون بر این‌که به پیامبر صلی الله علیه و اله آموزش می‌دهد که چگونه اعتراضشان را پاسخ گوید،۱ بر حقّانیت این حکم نیز این چنین تأکید نموده است:

(الْحَقُّ مِن رَبِّكَ فَلَا تَکونَنَّ مِنَ الْمُمْترَِین.۲

حق از جانب پروردگار توست. پس هرگز از شک کنندگان مباش!).

به همین دلیل، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در برابر سم‌پاشی‌های دشمنان، ذرّه‌ای تردید (چه در مسئله تغییر قبله و چه در غیر آن) به خود راه نداد.۳ بیان حق بودن این حکم در دو آیه بعد از آن نیز با عبارت «إِنَّهُ لَلْحَقُّ مِن رَبِّكَ»۴ بیان شده است.

افزون بر آیات فوق، در آیات آغازین سوره «یس» هم بر این‌که پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله از رسولان الهی است، تأکید شده است. در این آیات ـ که ناظر بر بخشی از مبارزه دشوار و گسترده تبلیغی وی با کفّار و مشرکین است ـ خداوند متعال پس از ذکر حروف مقطّعه یا با همان حروف،۵ پیامبر خویش را مورد خطاب قرار داده است۶ و با قَسَم به قرآن حکیم می‌فرماید:

(إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ * عَلیٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ.۷

تو قطعاً از رسولان هستی. بر راهی مستقیم قرار داری).

نکته‌ای که در آیات یادشده به چشم می‌خورد، این است که هرچند مقام، مقام اثبات رسالت پیامبر صلی الله علیه و اله است، امّا مخاطب را شخص پیامبر صلی الله علیه و اله قرار داده است نه مشرکان، و عموم مردم؛ زیرا هدف این بوده که روحیه ایشان را تقویت نماید و تأکید کند که وی بر حق و بر صراط مستقیم است، خواه مردم بپذیرند و خواه نپذیرند، و به همین دلیل نباید در رسالت سنگین خود کمترین سستی به خود راه دهد.۸ همین نکته، همراه با تأکید بیشتری که از آمدن «إنّک» بر سر جمله فهمیده

1.. (سَيَقُولُ ٱلسُّفَهَاءُ مِنَ ٱلنَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَن قِبْلَتِهِمُ ٱلَّتِى كَانُوا عَلَيْهَا قُل لِّلَّهِ ٱلْمَشْرِقُ وَ ٱلْمَغْرِبُ يَهْدِى مَن يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ) (سورۀ بقره، آیۀ ۱۴۲).

2.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۴۷.

3.. تفسیر نمونه، ج‏۱، ص۵۰۰.

4.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۴۹.

5.. بر این مبنا که «یس» یکی از نام‌های پیامبر صلی الله علیه و اله بوده باشد (ثواب ‏الأعمال، ص۱۱۱).

6.. (يس * وَ ٱلْقُرْءَانِ ٱلْحَكِيمِ) (سورۀ یس، آیۀ ۱ و ۲).

7.. سورۀ یس، آیۀ ۳ و ۴.

8.. تفسیر نمونه، ج‏۱۸، ص۳۱۸.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22734
صفحه از 368
پرینت  ارسال به