(الْحَقُّ مِن رَبِّكَ فَلَا تَکن مِّنَ الْمُمْتَرِینَ.۱
حق از جانب پروردگار توست. پس تو از شک‌کنندگان مباش!).
البته پیامبر صلی الله علیه و اله هیچ گاه در حقّ و حقیقت شک نداشت۲ و نگرانی ایشان در مقام محاجّه، قطعاً به خاطر شکست نبود. ایشان به جهت ردّ سخنان و عدم پذیرش ادله محکمشان که بر پایه لجاجت از طرف مقابل صورت می‌گرفت، ناراحت و نگران بوده‌اند. لذا این خطاب، تنها برای آرامش دل او و داشتن اطمینان بیشتر نازل شد تا در برابر مسیحیان نجران، کم نیاورد و در احتجاج‌هایش علیه آنان قاطعانه‌تر و شجاعانه‌تر اقدام کند.۳ در آیه فوق، حقّانیت نزول آیات، عاملی برای بیان خطاب نهی از تردید بود که از تفریع نهی بر عبارت «الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ» استفاده شد.
همین تعبیر با کمی اختلاف در ماجرای تغییر قبله نیز بیان شده است. تغییر قبله از بیت المقدّس به کعبه، از بزرگ‌ترین حوادث دینی، و مهم‌ترین احکام تشریعی است که مردم بعد از هجرت پیامبر خدا صلی الله علیه و اله به مدینه با آن رو به رو شدند. آری در این ایام، اسلام، دست به انقلابی ریشه‌دار می‌زند، و معارف و حقایق خود را نشر می‌دهد، و روشن است که یهود و غیر یهود در مقابل این انقلاب، ساکت نمی‌نشینند؛ چون می‌بینند اسلام، یکی از بزرگ‌ترین مفاخر دینی آنان را ـ که همان قبله ایشان بود ـ از بین می‌بَرد؛ قبله‌ای که سایر ملل به خاطر آن، تابع قوم یهود بودند و یهودیان نیز در این شعار دینی، مقدّم بر آنان بودند.۴
آیات ۱۴۲ تا ۱۵۱ سوره بقره به این جریان اشاره دارد. خدای تعالی در این آیات خبر می‌دهد که به زودی، یهود بر مسئله تحویل قبله اعتراض خواهند کرد. لذا
1.. سورۀ آل عمران، آیۀ ۶۰.
2.. زیرا مسلّم است پیامبری که از طریق شهود و مشاهده با وحی سر و کار دارد ـ (وَ إِنَّكَ لَتُلَقَّى ٱلْقُرْءَانَ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ) (سورۀ نمل، آیۀ ۶) ـ و وحی برای او جنبۀ حس و عین الیقین دارد، هیچ گاه در مورد رسالت و نزول آیات شک و تردیدی ندارد. در نتیجه، این گونه خطاب‌ها تنها برای آرامش دل او و داشتن اطمینان بیشتر نازل شده است. این مضمون، از امام صادق علیه السلام در ذیل آیۀ ۹۴ سورۀ مبارک یونس نیز روایت شده است: «فَوَاللهِ ما شَک و ما سأل» (ر. ک: البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۳).
3.. تفسیر کوثر، ج۲، ص۱۴۵.
4.. ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۷۸.
