309
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

پیشینیان را نقل می‌نماید،۱ قرآن را جلوه‏ای از علم مطلق و گسترده خداوند بیان می‌دارد تا حقانیت و وحی بودن آن، ثابت شود‏.۲

از مجموع این آیات، نقش زدودن اتّهام از کسی که مورد تهمت واقع شده است، بویژه هنگامی که این کار توسّط کسی صورت بگیرد که به خاطر او مورد اتهام واقع شده است، در کاهش فشار روانی حاصل از تهمت‌زنی‌ها، روشن می‌گردد.

دو. تأیید حقّانیت

حقّانیت و مشروعیت، از عوامل بسیار مهم در آرامش روانی انسان است. احساس فقدان حقّانیت، موجب بحران مشروعیت می‌گردد. هر فردی دوست دارد و بلکه نیازمند این است که اقداماتش مشروع و حق باشد. بیان بر حق بودن جایگاه فرد، باعث می‌شود تا روحیه‌اش را از دست ندهد و فعالیتش را با اشتیاق بیشتری ادامه دهد. گاهی انسان، ذرّه‌ای در حقّانیت خویش شک و شبهه ندارد؛ امّا در رویارویی با جبهه باطل، به دلیل مشکلات و موانعی که توسط حق‌ناپذیران برایش به وجود می‌آید، ممکن است ادامه دادن کار را بی‌فایده یا کم‌فایده ارزیابی کند، یا حداقل نسبت به انجام دادن آن، دچار تردید شود؛ لذا از آن دست بکشد. در چنین حالتی اگر بر حقّانیت او تأکید شود و به این باور برسد که حتّی با مخالفت همه‌جانبه اهل باطل، باز هم او راه درست را انتخاب نموده است، هرگز از ادامه فعالیتش دل‌سرد نمی‌شود؛ بلکه با امید بیشتری آن را ادامه می‌دهد. میزان امیدواری و عزم افرادی که خود را محق و سزاوار می‌دانند و در اعتقادات خویش به یقین رسیده‌اند، نسبت به کسانی که به این درجه از یقین و جزم نرسیده‌اند، بیشتر است. در نتیجه، تبیین جایگاه راستین افراد، آنها را در عملی کردن تصمیمشان جازم‌تر می‌سازد. صد البته اگر چنین تبیینی به وسیلهٔ حقّ محض و سرچشمه همه حقایق، یعنی خدای متعال صورت بگیرد، تقویت و تأیید آن، در نهایت کمال و اثرگذاری خواهد بود.

1.. (وَ قَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَـٰذَا إِلَّا إِفْكٌ ٱفْتَرَاهُ وَ أَعَانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ ءَاخَرُونَ فَقَدْ جَاءُو ظُلْمًا وَ زُورًا * وَ قَالُوا أَسَاطِيرُ ٱلْأَوَّلِينَ ٱكْتَتَبَهَا فَهِىَ تُمْلَىٰ عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً) (سورۀ فرقان، آیۀ ۴ و ۵).

2.. (قُلْ أَنزَلَهُ ٱلَّذِى يَعْلَمُ ٱلسِّرَّ فِى ٱلسَّمَاوَاتِ وَ ٱلْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا) (سورۀ فرقان، آیۀ ۶).


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
308

صفت افترا و ساختگی بودن از قرآن تأکید می‌نماید: (ما كانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَری‏ مِنْ دُونِ اللَّه؛۱ چنان نيست كه اين قرآن از جانب غير خدا [و] به دروغ ساخته شده باشد). همچنین هنگامی که خطاب به پیامبر صلی الله علیه و اله گفتند: (لَسْتَ مُرْسَلاً؛۲ تو فرستاده [خدا] نيستی!)، خداوند، پیامبری و رسالت وی را قطعی می‌داند: (إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلينَ؛۳ قطعاً تو از رسولانی).

همچنین در برابر اتّهام انتساب آموخته‏های خود از بشر به خدا: (يَقُولُونَ إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ؛۴ می‏گويند: جز اين نيست كه قرآن را بشری به او می‏آموزد!)، با بیان تفاوت زبان قرآن و زبان فردی که تعلیم قرآن را به او نسبت می‌دهند، این اتهام را از ایشان می‌زداید: (لِسانُ الَّذي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهذا لِسانٌ عَرَبِيٌّ مُبينٌ؛۵ زبان كسی كه اينها را به او نسبت می‏دهند، عجمی است؛ ولی اين [قرآن]، زبان عربی آشكار است). چنانچه در برابر اتّهام کهانت، این گونه از حریم وی دفاع می‌کند: (فَذَكِّرْ فَما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِكاهِنٍ وَلا مَجْنُونٍ؛۶ پس تذكّر ده، كه به لطف پروردگارت تو كاهن و مجنون نیستی!). همچنان که در برابر گمان باطل برخی مسلمانان صدر اسلام، مبنی بر خيانت پيامبر صلی الله علیه و اله در غنايم جنگی‏، ایشان را از خیانت، منزّه و پیراسته می‌داند: (وَ مَا كاَنَ لِنَبیّ‏ٍّ أَن يَغُلَّ؛۷ ممكن نيست هيچ پيامبری خيانت كند).

در جای دیگر، پس از آن که ادّعای کافران مبنی بر مددرسانی جمعی از غير مسلمانان به پيامبر صلی الله علیه و اله در ساختن و پرداختن قرآن‏ و نسخه‌برداری از افسانه‌های

1.. سورۀ یونس، آیۀ ۳۷. نیز، ر. ک: سورۀ یوسف، آیۀ ۱۱۱.

2.. سورۀ رعد، آیۀ ۴۳.

3.. سورۀ بقره، آیۀ ۲۵۲؛ سورۀ یس، آیۀ ۳.

4.. سورۀ نحل، آیۀ ۱۰۱.

5.. سورۀ نحل، آیۀ ۱۰۳.

6.. سورۀ طور، آیۀ ۲۹. نیز، ر. ک: سورۀ حاقّه، آیۀ ۴۲.

7.. سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۶۱؛ به نظر برخی، آیه در مورد اتّهام گروهی از منافقان در جنگ «بدر» نازل شد كه پیامبر صلی الله علیه و اله را به سرقت پارچۀ قرمزی كه مفقود شده بود، متّهم كردند (جامع ‏البیان، مجلّد ۳، ج۴، ص۲۰۷؛ مجمع ‏البیان، ج۲، ص۸۷۲؛ روح المعانی فی تفسير القرآن العظيم، ج۴، ص۱۷۰). برخی نیز گفته‏اند: آیه در بارۀ تیراندازان اُحُد فرود آمد كه سنگر خود را رها كرده‌اند و گفتند: می‏ترسیم پیامبر، چنان‌كه غنایم را در جنگ «بدر» قسمت نكرد، در این‌جا نیز قسمت نكند (مجمع ‏البیان، ج۲، ص۸۷۲؛ روح المعانی فی تفسير القرآن العظيم، ج۴، ص۱۷۰).

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22492
صفحه از 368
پرینت  ارسال به