سه. ایمنی از ضرررسانی به (دین) خدا

از برخی آیات قرآن،^۱ این‌طور فهمیده می‌شود که یکی از نگرانی‌های پیامبر صلی الله علیه و اله از این ناشی می‌شد که فکر می‌کرد کافران، با اصرار بر کفرشان و ایجاد مانع بر سر راه مسلمانان، به خدا و دین او ضرر می‌رسانند و مانع رشد و پیشرفت اسلام می‌شوند. در این جا نیز خداوند متعال برای رفع این نگرانی، از روش تقویت تأمینی استفاده می‌کند و به وی اطمینان می‌دهد که نه تنها کافران و بت‌پرستان، بلکه اگر همه مردم هم کافر شوند، به خداوند و دین او هیچ ضرری نخواهد رسید.

پس از حادثه دردناک جنگ «اُحد» که در آن، مسلمان‌ها ضربه سنگینی خوردند و شهدای بسیاری دادند، منافقان و کافران، این شکست را بهانه‌ای قرار دادند تا بر ضدّ مسلمانان تبلیغ کنند و روحیه آنان را تضعیف نمایند. این تضعیف روحیه‌ها و حوادث سخت و دشوار این جنگ، موجب شد تا خاطر پیامبر صلی الله علیه و اله آزرده شود و چنین بپندارد که ضرری به اسلام و دین خدا وارد خواهد شد؛^۲ چرا که هر فرد با ایمان از این‌که انسان‌هایی برای خاموش ساختن نور خدا دست به دست هم دهند و احیاناً به حسب ظاهر، غالب هم بشوند، اندوهناک می‌گردد، چون غلبه کفّار بر مؤمنان همانا غلبه بر خدای سبحان و اراده اوست.^۳ از این رو، خداوند در آیه ۱۷۶ سوره آل‌عمران، پیامبر خود را دلداری و نوازش می‌دهد و می‌فرماید:

(وَلاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَن يَضُرُّواْ اللّهَ شَيْئاً....^۴

از این که می‌بینی جمعی در راه کفر، بر یکدیگر پیشی می‌گیرند، هیچ‌گاه غمگین مباش؛ زیرا آنها هرگز هیچ گونه زیانی به خداوند نمی‌رسانند).

شتاب‌کنندگان در کفر (يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ)، کسانی هستند که به سوی کفر سرعت می‏گرفتند؛ یعنی به سرعت راه می‏پیمودند و از افعال و اقوالشان موجبات کفر یکی پس از دیگری مشاهده می‏شد.^۵ در آیه بعد، از باب بیان «کل» بعد از بیان

افزون بر آیات یادشده، در جای دیگری نیز خداوند با قرار دادن مراقبینی برای حفاظت از رسولان خویش، بر مصونیت همه‌جانبه وحی الهی در تمامی مراحل و مسیر رسالت، تأکید ورزیده است؛ مسیری که از لحظه صدور وحی از مصدر آن (یعنی خدا) شروع شده و تا فرود آن بر واسطه وحی (یعنی قلب رسول) و از آن ‌جا تا رسیدن و ابلاغ آن به مردم ادامه دارد.

(عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً * إِلَّا مَنِ ارْتَضیٰ مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ یَسْلُكُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَداً * لِّیعْلَمَ أَن قَدْ أَبْلَغُواْ رِسَالَاتِ رَبِهِّم وَأَحَاطَ بِمَا لَدَیهِمْ وَأَحْصیٰ کلَُّ شیَ‌ءٍ عَدَدَاً.^۱

دانای غیب اوست و هیچ کس را بر اسرار غیبش آگاه نمی‌سازد، مگر رسولانی که آنان را برگزیده و مراقبینی از پیش رو و پشت سر برای آنها قرار می‌دهد تا بداند پیامبرانش رسالت‌های پروردگارشان را ابلاغ کرده‌اند و او به آنچه نزد آنهاست احاطه دارد و همه چیز را احصا کرده است!).

واژه «رصد» در اصل، معنی مصدری دارد و به معنای آمادگی برای مراقبت از چیزی است، و بر اسم فاعل و مفعول نیز اطلاق شده است و به صورت مفرد و جمع هر دو به كار می‏رود؛ یعنی به یک فرد مراقب و نگهبان یا جمعیت نگهبانان هر دو اطلاق می‏شود. منظور از آن در این ‌جا فرشتگانی است كه خداوند بعد از نزول وحی به آنها دستور می‏دهد پیامبرش را از هر سو احاطه كنند، و از شرّ شیاطین جنّ و انس، پاسداری نمایند.^۲

بنا بر این، آیات مورد بحث، واقعیتی بزرگ و پُراهمیت را به عنوان دلداری به پیامبر صلی الله علیه و اله بیان می‌کنند و آن این‌که: چنان نیست که این قرآن بدون پشتوانه باشد، و آنها بتوانند آفتاب وجودش را با پُف کردن خاموش کنند؛ چرا که خداوند، پاسداری از آن را خود به عهده گرفته است و با گماشتن نگهبانانی، آن را در تمامی مراحل از تحریف انسان‌ها یا دستبرد شیاطین، محفوظ داشته است.^۳