289
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

نتیجه می‌رسد که مشکلش کوچک است و با درک این حقیقت، آن را قابل تحمّل ارزیابی می‌کند.

در اوّلین جهاد تهاجمی مسلمانان در جنگ «بدر» همین عامل، به یاری مسلمانان آمد و آنها با این که شمارشان فقط ۳۱۳ نفر بود و از ابزارآلات جنگی محدودی برخوردار بودند، توانستند با روحیه‌ای بالا بر دشمن انبوه خویش ـ که تعدادشان به هزار نفر می‌رسید ـ بتازند و آنان را شکست دهند. آیات ۴۳ و ۴۴ سوره مبارک انفال به این مهم پرداخته و از این معجزه الهی، این گونه خبر می‌دهد:

(إِذْ يُرِيكَهُمُ اللّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلاً وَلَوْ أَرَیٰکَهُم كَثِيرًا لَّفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الأَمْرِ وَلَكِنَّ اللّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ * وَإِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فی أَعْيُنِكُمْ قَلِيلًا وَيُقَلِّلُكُم‏ فی أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِیَ‏َ اللَّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا وَإِلی اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ.۱

در آن هنگام که خداوند، تعداد آنها را در خواب به تو کم نشان داد و اگر فراوان نشان می‏داد، مسلّماً سست می‏شدید و کارتان به اختلاف می‏کشید، ولی خداوند [شما را از شرّ اینها] سالم نگه داشت. خداوند به آنچه درون سینه‏هاست، داناست. و در آن هنگام که با هم رو به رو شُدید، آنها را به چشم شما کم نشان می‏داد و شما را [نیز] به چشم آنها کم می‏نمود تا خداوند، کاری را که می‏بایست انجام گیرد، تحقّق بخشد و همه کارها به خداوند باز می‏گردد).

بر اساس این آیات و تفاسیر ذیل آن، خداوند، پیش از وقوع جنگ، در عالم رؤیا نیروی دشمن را به پیامبر صلی الله علیه و اله کم نشان داد. این رؤیا، رؤیای صادقی بود؛ چون واقعیت و باطن دشمنی که نگاهی دنیوی داشت۲ و سیره‌اش تحقیر و کم‌بینی مؤمنان بود،۳ به تبع کم و بی‌ارزش بودن متاع دنیا،۴ ضعیف و کم‌ارزش خواهد بود.۵

1.. سورۀ انفال، آیۀ ۴۳ و ۴۴.

2.. (إِنْ هِىَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنْيَا) (سورۀ انعام، آیۀ ۲۹؛ سورۀ مؤمنون، آیۀ ۳۷. نیز، ر. ک: سورۀ جاثیه، آیۀ ۲۴).

3.. (إِنَّ هَـٰؤُلَاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ) (سورۀ شعرا، آیۀ ۵۴).

4.. (قُلْ مَتَاعُ ٱلدُّنْيَا قَلِيلٌ) (سورۀ نساء، آیۀ ۷۷).

5.. تسنیم، ج۱۳، ص۲۸۲.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
288

با در نظر داشتن این دو آیه، نقش خواب، هم در آماده‌سازی روحیه رزمندگان برای مبارزه با دشمن و هم در بازسازیِ روحیه آنان پس از مبارزه، روشن می‌شود. خوابی که در شب قبل از جنگ بدر، مسلمانان را برای رویارویی با دشمن آماده ساخت و در شب بعد از جنگ اُحُد، روحیه تضعیف شده برخی از آنان را بازسازی و تقویت نمود و در عین حال برای تعقیب دشمن، مهیّا ساخت.

ناگفته نماند که هر نوع خوابی ممکن است آرامش‌بخش نباشد؛ بلکه خوابی موجب آرامش روان می‌گردد که از عنایات ویژه خدای سبحان باشد. چه بسا لشکر دشمن نیز در آن دو شب به خواب فرو رفته بود؛ امّا از این امنیت و آرامش بهره‌ای نبردند.

۵. تقویت «خدا‌ ـ ‌تقلیلی»

مراد از این روش، کمْ نشان دادن تعداد نیروهای دشمن است تا رزمندگان، به خاطر جمعیت فراوان آنان دچار سستی نشوند؛ بلکه با روحیه‌ای قوی به جنگ با آنان اقدام کنند. از عواملی که در تقویت روحیِ جنگجویان در میدان جنگ، اثر به سزایی دارد، کمْ شمار ارزیابی کردن نیروی طرف مقابل است. این کم‌شماری، چه به صورت معجزه و تصرّف در دیده رزمندگان صورت بگیرد، چه با تبلیغ روانی و کمْ نشان دادن نیروی دشمن، موجب دل‌گرمیِ رزمندگان و تقویت روحی آنان می‌شود؛ زیرا کمْ جلوه‌گر شدن تعداد پیکارگران، خود مصداقی از مصادیق کوچک‌سازی مشکلات و سختی‌هاست. همان طور که زیاد جلوه‌گر شدن آنان، از مصادیق بزرگ‌شماری مشکلات به شمار می‌رود و کاهش نیرو و ضعف روحیه را به دنبال دارد.

نتیجه این تقویت، مانند «تقویت تقلیلی»، کوچک شدن سختی است؛ امّا تفاوت بنیادین این روش با روش تقلیلی، علاوه بر موضوع سختی که در این جا مخصوص مبارزه نظامی است و در آنجا عام و شامل هر سختی‌ای خواهد شد، در فاعل آنهاست. در اینجا خدای متعال تعداد نفرات لشکر دشمن را در نظر رزمندگان، کم و جنگ با آنان را تحمل‌پذیر جلوه می‌دهد تا حقیقت ناچیز بودن آنان برای مؤمنان، نمایان گردد؛ امّا در آن جا خود شخص است که با تحلیل واقعیت سختی، به این

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22752
صفحه از 368
پرینت  ارسال به