[به خاطر بیاورید] زمانی را که از پروردگارتان کمک می‌خواستید و او خواسته شما را پذیرفت [و گفت]: من شما را با یک هزار از فرشتگان، که پشت سر هم فرود می‌آیند، یاری می‌کنم).

این، اوّلین درگیریِ مسلمانان با کافران بود و به سبب عواملی مانند: عدم توازن نیروها و چند برابر بودن دشمن، اصرار آنان بر نجات اموالی که در کاروان «ابوسفیان» داشتند و کینه‌های عمیق آنان نسبت به پیامبر و اسلام، مرحله سختی پیش آمده بود. از این رو پیامبر صلی الله علیه و اله، دست به دعا برداشت^۱ و فرمود:

خدایا! آنچه را وعده داده‌ای محقّق ساز. خدایا! اگر مسلمانان کشته شوند، کسی که در زمین تو را بندگی کند، نخواهد ماند.^۲

در این هنگام، خداوند دعای ایشان را مستجاب نمود و فرشتگان را به کمک آنها فرستاد. این کمک الهی به شکل یادآوری، در آیات ۱۲۳ تا ۱۲۵ سوره مبارک آل عمران نیز آمده است^۳ که در تقویت «نصرت یادی» بیان شد. چنانچه آیات ۲۵ و ۲۶ سوره مبارک توبه که مربوط به نزول فرشتگان در جنگ «حنین» است نیز در همان روش مورد بحث قرار گرفت. هر چند آیه مورد بحث نیز با حرف «إذ» شروع شده است و در مقام یادآوری است، امّا با دو گروه دیگر، این تفاوت را دارد که در این جا یادآوری، موجب تقویت نیست؛ چون در زمان نزول آن، موقعیت دشواری متصوّر نیست، بلکه این یادآوری، به جهت تبیین این حقیقت است که همان طور که برخی از مؤمنان در اصل جنگ بدر (یعنی از خروج از مدینه) و مبارزه با كفّار قریش بی میل بودند، ولی خدا دستور داد بجنگند و سرانجام معلوم شد كه دستور خدا با حكمت و مصلحت بود، بعد از جنگ هم در تقسیم غنائم، باید راهی را كه خدای سبحان ارائه كرده است طی کنند و از پذیرش این حکم، کراهت نداشته باشند.^۴

الهی، بر آن تأکید شده است.^۱ برخی از این امدادهای خدایی که در جنگ ظهور پیدا کردند و موجب تقویت و افزایش توان رزمندگان شدند، عبارت‌ اند از:

یک. امداد با فرشتگان

روشن‌ترین و مهم‌ترین مصداق کمک‌های ویژه الهی، آمدن فرشتگان به یاری پیامبر صلی الله علیه و اله و مسلمانان در جنگ‌های صدر اسلام است. نزول فرشتگان از دو جهت می‌تواند در تقویت روحیه رزمندگان تأثیرگذار باشد. اوّل این که وجود آنها و کمک‌رسانی‌شان، انسان را در مبارزات نابرابر با دشمنانش پیروز می‌کند. لذا هنگامی که می‌بیند با وجود عِدّه و عُدّه (نفرات و ساز و برگ جنگی) کمتر نسبت به دشمن، باز هم پیروزی نصیبش شده است، به روحیه مقاومت و پایداری‌اش افزوده می‌شود و سختی‌ها را به راحتی تحمّل می‌کند. دوم آن که وجود این امداد خدایی را ـ چنانچه گذشت ـ، نشانه حمایت و عنایت ویژه او می‌داند. وقتی از مددرسانیِ خدا به وسیله فرشتگان باخبر می‌شود، همین آگاهی، او را دل‌گرم می‌کند و نسبت به آینده، خوش‌بین می‌سازد؛ چرا که خود را مشمول پشتیبانیِ پروردگارش می‌داند و کسی که خدا پشتیبان و یاور اوست، هرگز در برابر سختی‌ها بی‌تاب و توان نخواهد شد.

حضور فرشتگان به عنوان امدادگران الهی در برخی آیات، صراحتاً بیان شده است که به گفته بیشتر مفسّران، این آیات مربوط به جنگ «بدر» است؛ امّا در آیات دیگری که مربوط به نبردهای «احزاب» و «حنین» است، از نزول آنان با تعبیر «جُنودًا لَم تَرَوها»^۲ یاد شده است. بنا بر این، امدادرسانی به وسیله فرشتگان در سه نبرد بدر، احزاب و حنین، اتفاق افتاده است. آیه نهم سوره مبارک انفال، استغاثه به خداوند و اجابت آن را به صورت امداد فرشتگان در جنگ «بدر» یادآور شده است:

(إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکمْ فَاسْتَجَابَ لَکمْ أَنّی مُمِدُّکُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلَئکةِ مُرْدِفِین.^۳