239
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

بنا بر گفته بیشتر مفسّران،۱ معیّت خدای سبحان با «صابران» از دیگر نمونه‌های این همراهی است که در چهار آیه از قرآن کریم، با تعابیر (إِنَّ اللهَ مَعَ الصَّابِرینَ)۲ و (و اللهُ مَعَ الصَّابِرین)۳، به آن اشاره شده است.

در قرآن کریم، هنگام طرح امور بسیار مهم و برای ورود در آن، مقدّمه‌ای ذکر می‌شود، برخلاف امور عادی که بیان آنها بدون ذکر مقدّمه است. نبرد با دشمنان و مقاومت و پیروزی یا شهادت در آن نیز از امور مهمّ اسلامی است. از این‏رو، در آیاتی که مسئله جهاد و تشریع احکام آن مطرح است، با بیان مقدّماتی، مسلمانان را آماده پذیرش آن نموده است.۴ در آیات یادشده نیز، بیان همراهی خاص خدا با صابران، به عنوان یکی از مقدّمات ترغیب و تحریض مسلمانان جهت شرکت در جهاد و پیکار با دشمنان ذکر شده است؛ چه این که در دو مورد از آنها ـ یک بار از زبان یاران خالص و باوفای طالوت۵ و بار دیگر خطاب به مؤمنان شرکت کننده در جنگ «بدر»۶ ـ از چنین همراهی‌ای برای اثبات این مطلب استفاده شده که در صورت اذن خدا، گروه‌های اندک بر دشمنان پرشمارشان پیروز خواهند شد. همچنین در مورد دیگر ـ که آن هم مربوط به جنگ بدر است ـ، همراهی یادشده، پس از فرمان به صبر و شکیبایی، موجب تقویت و ازدیاد صبر مسلمانان شده است.۷ در آخرین مورد نیز، با بیان همراهیِ خدا با صبرکنندگان، پس از توصیه به استعانت

1.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۱، ص۵۱۸؛ مفاتيح الغيب، ج‏۱۵، ص۴۹۰ و ۵۰۷ و ج‏۴، ص۱۲۵ و ج‏۶، ص۵۱۴؛ ترجمۀ مجمع البيان، ج‏۱۰، ص۲۵۸ و ج‏۲، ص۱۲۱ و ج‏۳، ص۹۲؛ روح المعانی فی تفسير القرآن العظيم، ج‏۱، ص۴۱۸ و ۵۶۳ و ج‏۵، ص۲۱۱؛ التبيان فی تفسير القرآن، ج‏۲، ص۳۳ و ج‏۵، ص۱۵۵؛ تفسير الصافی، ج‏۱، ص۲۰۳ و ۳۰۷ و ۳۱۴.

2.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۵۳؛ سورۀ انفال، آیۀ ۴۶.

3.. سورۀ بقره، آیۀ ۲۴۹؛ سورۀ انفال، آیۀ ۶۶.

4.. تسنيم، ج۷، ص۵۷۵.

5.. (وَقَاتِلُوا فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ... * ...فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ... قَالَ ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُوا ٱللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّابِرِينَ) (سورۀ بقره، آیۀ ۲۴۴ ـ ۲۴۹).

6.. (يَا أَيُّهَا ٱلنَّبِىُّ حَرِّضِ ٱلْمُؤْمِنِينَ عَلَى ٱلْقِتَالِ... * ...إِن يَكُن مِّنكُمْ... أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّابِرِينَ) (سورۀ انفال، آیۀ ۶۵ و ۶۶).

7.. (يَا أَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا... * وَٱصْبِرُوا إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّابِرِينَ) (سورۀ انفال، آیۀ ۴۵ و ۴۶).


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
238

نمودِ برجسته این همراهی را می‌توان در خطرسازترین صحنه‌های زندگی پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله مشاهده نمود؛ آن جا که در آغاز هجرت و در میان غار ثور، خطاب به همراهش که دچار ترس و وحشت شده بود، فرمود:

(لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللّهَ مَعَنَا.۱

غم مخور، خدا با ماست!).

این همراهیِ ویژه خداست که تنها درون غار و نسبت به وجود مقدّسی چون خاتم الانبیاء صلی الله علیه و اله ظهور دارد، در حالی که آنان که با فاصله بسیار کمی در بیرون غار ایستاده بودند و برای نابودی وی لحظه‌شماری می‌کردند، از آن بهره‌ای نداشتند.۲

نمونه دیگر از این همراهی، در پاسخ موسی علیه السلام به ملامت و سرزنش بنی‌اسراییل، پس از محاصره میان امواج خروشان دریا و لشکر فرعون، آمده است که فرمود:

(كَلَّا إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ.۳

هرگز چنین نیست! یقیناً پروردگارم با من است. به زودی مرا هدایت خواهد کرد).

موسای کلیم، قبل از این هم، در جریان مأموریتش برای حرکت به سوی فرعون، از معیّت رحیمیّه خدای سبحان بهرمند شده بود. هنگامی که وی و برادرش هارون از پیش‌دستی فرعون و اقدام او به کیفر فوری آنان، و احتمال افزایش طغیان او در پی ابلاغ دعوت الهی، اظهار نگرانی نمودند،۴ خداوند به آنها دل‌گرمی می‌دهد و حمایت و پشتیبانیِ قطعی خود را از آنان این چنین اعلام می‌نماید:

(قالَ لا تَخٰافا إِنَّني‏ مَعَكُما أَسْمَعُ وَأَری.۵

فرمود: «مترسید! من همراه شمایم، می‏شنوم و می‏بینم).

1.. سورۀ توبه، آیۀ ۴۰.

2.. حيات حقيقی انسان در قرآن، ص۹۲.

3.. سورۀ شعرا، آیۀ ۶۲.

4.. (قَالَا رَبَّنَا إِنَّنَا نَخَافُ أَن يَفْرُطَ عَلَيْنَا أَوْ أَن يَطْغَىٰ) (سورۀ طه، آیۀ ۴۵).

5.. سورۀ طه، آیۀ ۴۶.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22842
صفحه از 368
پرینت  ارسال به