233
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

خویش، دو برابر خود می‌دیدند و خدا هر که را بخواهد به یاری خود تأیید می‌کند. یقیناً در این [ماجرا] برای صاحبان بینش، عبرتی است).

خداوند در این آیه، در مقام هشدار به کافران یا امتنان بر مسلمانان،۱ پس از بیان نمونه‌ای از امدادهایش در جنگ «بدر» ـ که همان دو برابر نشان دادن جمعیت مسلمانان بود ـ، در ضمن قاعده‌ای کلّی، بر تقویت بندگان از طریق یاری خویش تصریح می‌فرماید. ذکر این قاعده پس از یادآوری امدادرسانی در جنگ، بیانگر این است که یاری خدا در قالب امدادهای غیبی، از عوامل ایجاد تقویت و تأیید رزمندگان است. حال فرقی نمی‌کند که اثر این تقویت، علاوه بر حمایت روانی و درونی رزمندگان، در خارج نیز به صورت غلبه ظاهری نمایان شود یا فقط در حدّ همان تقویت روحی و عاطفی کارایی داشته باشد. در هر صورت، نقش نصرت الهی در قوّت‌بخشی به رزمندگان، قابل انکار نخواهد بود.

غیر از این دو آیه، آیات دیگری نیز وجود دارند که در آنها از نصرت الهی به عنوان روشی برای تقویت روحی افراد استفاده شده است؛ امّا چون به صورت یادآوریِ نصرت و یاری ـ که قبلاً صورت گرفته است ـ، بیان شده‌اند، در تقویت «نصرتْ‌یادی» جای می‌گیرند.

سه. تأیید

تأیید الهی از دیگر مصادیق تقویت خدا‌ ـ ‌پشتیبان است. کسی که تأیید الهی شامل حالش شده، خود را مورد پشتیبانی او می‌داند. کسی هم که خدا حامی و پشتیبان اوست، صبر بر مشکلات و سختی‌ها برایش آسان خواهد بود؛ چرا که یاریِ الهی، به کمک او آمده است. از طرفی «تأیید» مصدر واژه «أید» است که در لغت به معنای نیرو و توان آمده است.۲ پس کسی که مورد تأیید خداست، یعنی خدا او را نیرومند ساخته است؛ نیرویی که برای رفتار مناسب در دشواری‌ها به کار می‌رود و تاب و توان فردِ مبتلا به سختی را افزایش می‌دهد.

1.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۳، ص۱۴۳؛ التحرير و التنوير، ج‏۳، ص۳۵.

2.. کتاب العين، ج‏۸، ص۹۷.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
232

در این آیه، یاری الهی و مؤمنان از جمله تأییدات خدایی به شمار آمده که خود به عنوان شاهدی برای اثبات کفایت الهی مستفاد از جمله «فَإِنَّ حَسْبَكَ اللَّهُ»، به کار رفته است.۱ این آیه به جهت بیان همین عبارت، در تقویت «خدا‌ ـ ‌کفایتی» نیز تکرار می‌شود. نکته قابل توجّه این که از آمدن تأیید به وسیله مؤمنان در کنار تأیید با یاری خدا نباید این گونه برداشت شود که دیگران در کنار خدای تعالی، قدرت یاری‌رساندن دارند؛ بلکه مراد این است که یاور واقعی و حقیقی، تنها خدای سبحان است۲ و نصرت و تأیید دیگران در حقیقت، از جلوه‌های نصرت و تأیید اویند نه آن که ذاتاً مؤثّر باشند.۳ همچنان که در مواردی که مؤمنان به عنوان یاوران خدا۴ یا پیامبر صلی الله علیه و اله۵، و یا هر دوی آنان۶ معرفی شده‌اند، باید این گونه معنا شود که آنان با یاری دین خدا و اطاعت از دستورهای او و پیروی از رسولش به اعتلای کلمه حق کمک می‌کنند.

علاوه بر آیه یادشده، در آیه زیر نیز نصرت الهی از جمله تأییدات خداوند، بیان شده است. البته نصرت در این جا مربوط به مؤمنانی است که از طریق بیان یاری خداوند به تقویت آنان پرداخته شده است، نه پیامبر صلی الله علیه و اله.

(قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَأُخْرَیٰ كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَن يَشَاءُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِي الاَبْصَارِ.۷

قطعاً در برخورد میان دو گروه، برای شما نشانه‌ای بود. گروهی در راه خدا می‌جنگیدند، و گروه دیگر کافر بودند که آنان (مؤمنان) را به چشم

1.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۹، ص۱۵۶.

2.. (وَمَا ٱلنَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِندِ ٱللَّهِ ٱلْعَزِيزِ ٱلْحَكِيمِ) (سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۲۶؛ سورۀ انفال، آیۀ ۱۰).

3.. تسنيم، ج۱۵، ص۷۲۲.

4.. (...وَ لَيَنصُرَنَّ ٱللَّهُ مَن يَنصُرُهُ...) (سورۀ حج، آیۀ ۴۰). نیز، ر.ک: سورۀ آل عمران، آیۀ ۵۲؛ سورۀ صف، آیۀ ۱۴؛ سورۀ محمّد، آیۀ ۷.

5.. (...فَالَّذِينَ ءَامَنُوا بِهِ‏وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ...) (سورۀ اعراف، آیۀ ۱۵۷). نیز، ر.ک: سورۀ آل عمران، آیۀ ۸۱؛ سورۀ توبه، آیۀ ۴۰.

6.. (...وَ لِيَعْلَمَ ٱللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ...) (سورۀ حدید، آیۀ ۲۵). نیز، ر.ک: سورۀ حشر، آیۀ ۸.

7.. سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۳.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22385
صفحه از 368
پرینت  ارسال به