(وَ اذْکُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلیلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِی الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ یَتَخَطَّفَکُمُ النَّاسُ فَآواکُمْ وَأَیَّدَکُمْ بِنَصْرِهِ وَرَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون.^۱

و به یاد آورید هنگامی را که شما در زمین، گروهی اندک و مستضعف بودید. می‌ترسیدید مردم شما را بربایند. پس [خدا] به شما پناه داد و شما را به یاری خود نیرومند گردانید و از چیزهای پاک به شما روزی داد، باشد که سپاس‌گزاری کنید).

قبل از این آیه، چند دستور به مؤمنان داده شده است، اوّل، فرار نکردن از جنگ هنگام هجوم کفّار است که در آیه ۱۵ این سوره به آن اشاره شده است.^۲ دوم، اطاعت از خدا و رسولش و پرهیز از نافرمانی اوست که در آیه ۲۰ بیان شده است.^۳ سومین دستور که در آیه ۲۱ آمده است، نهی از همانندی با کسانی است که ادّعای ایمان دارند، ولی به مقتضای ایمانشان عمل نمی‌کنند.^۴ چهارمین و پنجمین فرمان هم فرمان به اجابت و پذيرش دعوت حیات‌بخش خدا و پیامبر صلی الله علیه و اله و پرهیز از فتنه‌های فراگیر است که در آیات ۲۴ و ۲۵ به آن سفارش شده است.^۵ این پنج دستور، به اضافه نهی از خیانت به خدا و پیامبر صلی الله علیه و اله و امانت‌ها که در آیه بعد از آیه مورد بحث، واقع شده است^۶، همه از تکالیف دشواری است که عمل به آن، نیازمند صبر و بردباری است. لذا می‌توان یادآوری سختی‌های گذشته و بر طرف شدن آن در پرتو تأیید و یاری الهی را زمینه‌ساز تقویت نیروی صبر بر این تکالیف شش‌گانه دانست.^۷ در آیه یادشده، نصرت خدا خطاب به مؤمنان، مورد تذکّر واقع شده بود.

(لَقَدْ نَصَرَکمُ اللَّهُ فی مَواطِنَ کَثیرَةٍ وَیوْمَ حُنَینٍ إِذْ أَعْجَبَتْکُمْ کثْرَتُکمُ فَلَمْ تُغْنِ عَنكُمْ شَیئاً وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثمُ‏َّ وَلَّيْتُم مُّدْبِرِينَ * ثُمَّ أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلی‏ رَسُولِهِ وَعَلی الْمُؤْمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَذَلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ.^۱

قطعاً خداوند شما را در مواضع بسياری ياری كرده است، و [نيز] در روز حُنَين آن هنگام كه شمارِ زيادتان شما را به شگفت آورده بود؛ ولی به هيچ وجه از شما دفع [خطر] نكرد، و زمين با همه فراخی بر شما تنگ گرديد. سپس در حالی كه پشت [به دشمن‏] كرده بوديد، برگشتيد. آن گاه خدا آرامش خود را بر فرستاده خود و بر مؤمنان فرود آورد، و سپاهيانی فرو فرستاد كه آنها را نمی‏ديديد، و كسانی را كه كفر ورزيدند، عذاب كرد، و سزای كافران همين بود).

یادآوری نصرت الهی و بیان امدادهای الهی از قبیل: نزول آرامش بر پیامبر صلی الله علیه و اله و مؤمنان، و فرستادن لشکریان نامرئی به عنوان مصادیق آن یاری، موجب تقویت روحی مسلمانان شد که یا به دلیل آسان شدن دشواری جهاد در راه خدا صورت گرفت، چه این که در آیات ابتدایی همین سوره،^۲ مأمور به پیکار با مشرکین شده بودند،^۳ و یا به جهت تحمّل‌پذیر شدن تکلیف دشواری که در دو آیه قبل^۴ از آیه مورد بحث، بدان مأمور شده بودند و آن، قطع ارتباط با نزدیکانِ مشرکِ خویش بود.^۵

از دیگر آیات مرتبط با این بحث آیه ۲۶ سوره مبارک انفال است که با یادآوری پناه دادن به مسلمانان و یاری نمودنشان در دوران سخت قبل از هجرت و اوایل بعثت، همچنین برخوردار شدنشان از روزی‌های پاک، آنان را برای انجام تکالیف و دستورهای الهی تقویت نموده است: