167
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

پس وای بر نمازگزارانی که از نمازشان غافل‌اند؛ همان کسانی که ریا می‏کنند!).

شرط دوم پایداری و استمرار داشتن برنامه عبادی است. اگر ارتباط با خدای تعالی مقطعی باشد، طبیعتاً توان‌افزایی نیز موقّتی و کوتاه‌مدت خواهد بود؛ چرا که مستمر بودن این ارتباط و اتّصال، موجب اتّصال دائمی به منبع قدرت است. به همین دلیل است که ارتباط دائمی پیامبر صلی الله علیه و اله با کانون وحی و عالم ملکوت ـ که با نزول تدریجی قرآن کریم اتفاق می‌افتاد ـ، عاملی برای تثبیت قلب نورانی ایشان شمرده شده است. در آیه‌ای از سوره فرقان که در مقام پاسخ به بهانه کفّار مبنی بر این‌که «چرا قرآن دفعتاً و یک مرتبه نازل نمی‌شود؟»، آمده است:

(وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا.۱

و کافران گفتند: چرا قرآن یک جا بر او نازل نمی‌شود؟! این به خاطر آن است که قلب تو را به وسیله آن محکم داریم، و [از این رو] آن را به تدریج بر تو خواندیم).

این جواب کوتاه و جامع، بیانگر این است که فلسفه تدریجی نازل شدن قرآن کریم، اطمینان قلب و آرامش خاطر یافتن پیامبر صلی الله علیه و اله است؛ چرا که نزول تدریجی آیات، سبب ارتباط دائم و مستمر پیامبر صلی الله علیه و اله به مبدأ وحی بود. شرط مداومت بر عبادت برای تأثیرگذاری آن را می‌توان از آیه زیر نیز برداشت نمود:

(وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ.۲

و تا دم مرگ، پروردگارت را عبادت کن!).

در این آیه به پیامبر صلی الله علیه و اله دستور می‌دهد که تا دم مرگ، خدا را عبادت کن. کلمه یقین که در این آیه آمده، به معنای مرگ است.۳ به این جهت که مرگ، امری مسلّم و غیر قابل تردید است و یا این‌که به هنگام مرگ، پرده‌ها کنار می‌رود و حقایق در برابر چشم انسان آشکار می‌شود، و حالت یقین برای او پیدا می‌گردد.۴

1.. سورۀ فرقان، آیۀ ۳۲.

2.. سورۀ حجر، آیۀ ۹۹.

3.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۱۲، ص۲۸۸.

4.. تفسیر نمونه، ج‏۱۱، ص۱۴۴.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
166

ناگوار یاری نماید. در مقابل، قطع ارتباط با خدا موجب ضعف انسان و در نتیجه، افزایش فشار روانی می‌گردد. خداوند، اصل و ریشه انسان است۱ و قطع ارتباط با ریشه، موجب پژمردگی و هلاکت می‌شود.

امّا آنچه مهم است ایجاد قابلیت برای دریافت این توان است. راه ایجاد این قابلیت و دریافت این فیض الهی، ارتباطی است که باید از طرف بنده با خالق خود صورت پذیرد. هرچه این ارتباط، عمیق‌تر و بادوام‌تر باشد، قابلیت تحصیل نیروی بردباری نیز قوی‌تر خواهد شد. پس تقویت جنبه‌های معنوی و ایجاد ارتباط با منبع قدرت و حکمت و اعتماد بر او، راهی است برای ایجاد و تقویت فضلیت صبر. به عبارتی دیگر، فاعلیت خدای متعال، ثابت و موجود است و او برای اعطای این نعمتْ آماده است. این ماییم که باید با ایجاد ارتباط و اعتماد بر او قابلیت دریافت چنین فیضی را در خود ایجاد کنیم.

در قرآن کریم برای ایجاد چنین ارتباطی، مصادیق مختلفی بیان شده است که همه آنها را می‌توان تحت عنوان «عبادت» جمع نمود. قبل از بیان برخی از مهم‌ترین‌های این مصادیق به این نکته اشاره می‌کنیم که عبادت خدا و ارتباط با او با دو شرط اساسی در افزایش توان انسان اثرگذار است؛ اوّل آن که این ارتباط باید واقعی باشد نه صوری و ظاهری. عبادت صوری به نیروی بردباری انسان کمکی نمی‌کند و آن اثری را که باید نخواهد داشت. پس هر کس این رابطه را با ریا و تظاهر فاسد کند، با وجود همه تقدّس و بزرگیِ آن، هلاکت و بدبختی بهره او خواهد شد. از این رو، خدای متعال، کسانی را که از نمازشان به عنوان شاخص‌ترین مصداق عبادت، غافل‌اند و اهتمامی به آن نمی‌دهند و به صورت ریایی انجامش می‌دهند، با کلمه «ویل» که بر عذاب و نفرین دلالت دارد،۲ مورد لعن قرار داده است:

(فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ * الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُون * الَّذِينَ هُمْ يُراؤُن.۳

1.. (وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِى) (سورۀ حجر، آیۀ ۲۹ و سورۀ ص، آیۀ ۷۲)

2.. لسان العرب، ج‏۱۱، ص۷۳۸.

3.. سورۀ ماعون، آیۀ ۴ ـ ۶.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22652
صفحه از 368
پرینت  ارسال به