در آیات ابتداییِ سوره قلم نیز پس از نفی و ردّ اتهام جنونی که به پیامبر صلی الله علیه و اله زده شده است، ـ و این حاکی از آن است که ایشان قبلاً به جنون، متّهم شده بود ـ با انواع تأکیدات از جمله حرف «إنّ»، لام تأکید، مقدّم کردن «لک» و اسمیه آوردن جمله، این اطمینان داده می‌شود که اجر و پاداشی غیر منقطع و بدون هرگونه منّتی^۱ برای او در نظر گرفته شده است:

(مَا أَنتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ * وَإِنَّ لَكَ لَأَجْرًا غَيْرَ مَمْنُونٍ.^۲

تو، به لطف پروردگارت، مجنون نيستی. برای تو پاداشی همیشگی است).

بیشتر مفسّران، دلیل حصول چنین اجری را به خاطر تحمّل اتّهامات و سخنان زشت کفّار دانسته‌اند.^۳ هر چند گروهی نیز آن را کلّی و در مقابل زحمات رسالت و نبوّت دانسته‌اند^۴ که در هر صورت، روش فوق از آن قابل برداشت است.

از این روش، افزون بر دلداری پیامبر صلی الله علیه و اله، برای ترغیب مؤمنان جهت حضور در جبهه‌ها نیز استفاده شده است. میدان جنگ و پیکار با دشمنان از موقعیت‌های دشواری است که تحمّل سختی‌ها و رنج‌های آن بدون در نظر داشتن پاداش اُخروی، بسیار مشکل است. خداوند متعال در مقام تشویق مردم برای جهاد، پس از اشاره به سرانجام امر رزمندگان که یا شهادت است و یا غلبه بر دشمن، پاداشی بزرگ را به ایشان وعده می‌دهد:

(وَ مَنْ یقاتِلْ فی سَبیلِ اللَّهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتیهِ أَجْراً عَظیماً.^۵

و آن کس که در راه خدا پیکار کند، و کشته شود یا پیروز گردد، پاداش بزرگی به او خواهیم داد).

به گفته برخی از مفسّران، دلیل مقدّم شدن «یقتل» بر «یغلب» اشاره به بیشتر و پایدار بودن ثواب شهدا بر رزمندگان پیروز است؛ چه این‌که اجر رزمنده غالب در

یاد شده است که می‌تواند بیانگر این باشد که صبر به عنوان یک عمل نیک، دارای پاداشی است که هرگز از بین نخواهد رفت. مسئله عدم تضییع اجر نیکوکاران، بعد از مسئله صبر و شکیبایی و رعایت تقوای الهی، در آیه ۹۰ سوره مبارک یوسف نیز بیان شده است.^۱

غیر از دشواریِ عمل نمودن به این دستورها و صبری که این دشواری می‌طلبید، مخالفت‌های دشمنان پیامبر صلی الله علیه و اله که در قالب تکذیب او، بیان تهمت‌‌های زشت و ناروا و... صورت می‌گرفت نیز از جمله موضوعات دشواری بود که نیاز به صبر و بردباری داشت. از همین رو، خداوند متعال به پیامبر گرامی‌اش با وعده به پاداش تام و تمام^۲ در روز قیامت به خاطر تحمّل تکذیب دشمنان، روحیه می‌بخشد:

(فَإِن كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِّن قَبْلِكَ جَاءُو بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ* کلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَکمْ یوْمَ الْقِیامَةِ....^۳

پس اگر تو را تكذيب كنند، [چيز تازه‏ای نيست] رسولان پيش از تو [نيز] تكذيب شدند؛ پيامبرانی كه دلايل آشكار و نوشته‏های متين و محكم و كتاب روشنی‏بخش آورده بودند. هر كسی مرگ را می‏چشد و شما پاداش خود را به طور كامل در روز قيامت خواهيد گرفت).

در این آیات، پس از دلداری بخشیدن به پیامبر خدا صلی الله علیه و اله به جهت تکذیب وی از سوی امّتش، ابتدا با بیان قاعده‌ای کلی دالّ بر مرگ تمام جانداران، به موقّتی بودن رنج‌ها و مشکلات اشاره نموده است.^۴ سپس خطاب به عموم مردم نه فقط پیامبر، از دریافت کامل پاداش در قیامتْ خبر داده است که پاداش کامل ایشان در برابر ابلاغ رسالت و تحمّل رنج‌های آن، می‌تواند از مصادیق مورد نظر برای «إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَکمْ» باشد.^۵