فصل سوم
تقویتهای تبدیلی
گاه برای تضعیف اثرگذاری مشکل، از روش «تبدیل» استفاده میشود. مراد از این روش، ایجاد تغییر در یکی از ابعاد مشکل است. یک موقعیت دشوار میتواند چهار بُعد داشته باشد: یکی خودِ مشکل، دیگری معنا و فلسفه مشکل، سوم مرجع و نقطه بازگشت مشکل و چهارم منظر و محلّ توجّه فرد هنگام مشکل. هر یک از اینها در شرایط خاصی میتوانند بر گستره فشار روانی انسان بیفزاید؛ امّا با تغییر و تبدیل هدفمند در هر یک از ابعاد چهارگانه، میتوان دامنه فشار روانی را کاهش داد و بر تقویت توان افزود. بنا بر این، «تبدیل مشکل»، «تبدیل معنا»، «تبدیل مرجع» و «تبدیل منظر»، از عوامل توانافزایی است که در ادامه به توضیح و تبیین آنها میپردازیم.
۱. تقویت با «تبدیل مشکل»
مراد از این روش، تقویت روحیه شخص اندوهناک به وسیله تبدیل کردن اندوه مذموم و بیارزش به اندوه ممدوح و ارزشمند است. غم و اندوه، ذاتاً بد یا خوب نیست؛ بلکه به لحاظ متعلّقش گاهی خوب و گاهی بد است. چنانچه عناوین دیگری چون: «طمع»، «خوف» و «فرح» نیز متناسب با متعلّقشان گاه پسندیده و گاه ناپسند میشوند. اندوه اگر به خاطر از دست دادن مقامی دنیوی و منفعتی مادی باشد، ناپسند، بیفایده و یأسآور است. از این رو در آیات فراوانی، مؤمنان و اولیای الهی، از چنین اندوهی، منزّه معرفی شدهاند، همچنان که از خوف و هراس نسبت به آنچه