سرزمینشان به ایشان وارد شد و این خود باعث وهن و حُزن آنان گردید.۱ ولی خدای متعال در چند آیه، با مقایسه بین صدمات و رنج‌هایی که در این جنگ به مسلمانان وارد شد و مصیبت‌هایی که هم در این جنگ و هم در نبرد «بدر» به گروه مشرکان رسید، به تقویت روحیه آنها می‌پردازد و ایشان را از سُستی و اندوه، نهی می‌نماید. در آیه ۱۴۰ سوره مبارک آل‌عمران، نهی از سست شدن و حزن و اندوه را که در آیه قبل به آن اشاره شده است،۲ با این بیان، توضیح می‌دهد که: درست است که شما در این جنگ آسیب‌ها دیدید و افرادی از شما شهید و گروهی زخمی شدند، ولی باید بدانید که دشمنان شما نیز به اندازه شما آسیب دیده‌اند؛ آنها نیز کشته و زخمی دارند:
(إِن يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِّثْلُهُ.۳
اگر به شما آسیبی رسیده، آن قوم را نیز آسیبی نظیر آن رسید).
قَرح (با فتحه قاف) به معنای جراحتی است که در بدن، بر اثر برخورد با یک عامل خارجی پیدا می‌شود، بر خلاف قُرح (با ضمّه قاف) که به جراحتی از قبیل دُمَل و جوش و... گفته می‌شود که از داخل بدن پیدا می‌شود.۴
همچنین در آیه ۱۰۴ سوره مبارک نساء ـ که به گفته بیشتر مفسّران۵ به مناسبت تعقیب سپاهیان ابو سفیان، پس از شکست اُحد و رفتن مسلمانان تا «حمراء الأسد» نازل شده است ـ، در مقام تقویت روحیه مسلمانانی که به دلیل خستگی و جراحاتی که در این جنگ متحمّل شده بودند، دچار سستی شدند و از تعقیب دشمن کراهت داشتند، به مقایسه دردهای دو گروه پرداخته است و آنان را از سستی در تعقیب دشمن، نهی کرده است.
(وَلاَ تَهِنُواْ فِي ابْتِغَاء الْقَوْمِ إِن تَكُونُواْ تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللّهِ مَا لاَ يَرْجُونَ وَكَانَ اللّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا.۶
1.. ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۹.
2.. (وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ ٱلْأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ) (سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۳۹).
3.. سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۴۰.
4.. مفردات ألفاظ القرآن، ص۶۶۵.
5.. تفسیر نمونه، ج۴، ص۱۰۷؛ ترجمۀ مجمع البیان، ج۶، ص۲۵؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۱۴.
6.. سورۀ نساء، آیۀ ۱۰۴.
