(إِنْ تَتُوبَا إِلَی اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَیهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمَلَائِکةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِیرٌ.^۱

اگر از کار خود توبه کنید [به نفع شماست، زیرا] دل‌هایتان از حقْ منحرف گشته؛ و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید [، کاری از پیش نخواهید برد]؛ زیرا خداوند، یاور اوست و همچنین جبرئیل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان، پشتیبان اویند).

این آیه و سه آیه قبل از آن، مربوط به ماجرای پیامبر صلی الله علیه و اله با بعضی از همسرانشان است که پیامبر صلی الله علیه و اله به خاطر رضایت برخی از آنها، پاره‌ای از حلال‌ها را به وسیله سوگند خوردن بر خود حرام نمود.^۲ در حالی که به آنان سفارش نمود که این مطلب فاش نشود؛ امّا بر خلاف دستور پیامبر صلی الله علیه و اله، قسمتی از آن را فاش کردند و موجب ناراحتی شدید پیامبر خدا صلی الله علیه و اله گشتند، تا حدّی که در بعضی از روایات آمده است که بعد از این ماجرا یک ماه از همسران خود کناره‌گیری نمود.^۳

از آن‌ جا که این جریان در قلب پاک و روح عظیم پیامبر صلی الله علیه و اله تأثیر زیادی داشت، خداوند متعال در آیه یادشده، با آوردن ضمیر «هو» عنایت خاصه‌اش را به آن جناب

پاهایی دارند که بدان راه روند، یا دست‌هایی دارند که با آن بگیرند، یا چشم‌هایی دارند که با آن ببینند یا گوش‌هایی دارند که با آن بشنوند؟! بگو: شریکانی را که برای خدا قرار داده‌اید بخوانید. سپس بر ضدّ من هر نقشه و نیرنگ که دارید به کار برید و مهلتم مدهید. به یقین، سرپرست و یاور من خدایی است که این کتاب را فرو فرستاده و هموست که شایستگان را سرپرستی می‌کند).

در آیات فوق، ابتدا معبودان مشرکان را موجوداتی همسان با خود آنان معرفی می‌نماید. سپس برای آزمودن ناتوانی آنها از مشرکان خواسته می‌شود تا نیازهای خود را از بت‌هایشان درخواست کنند. در ادامه، با طرح سؤالاتی به عجز و ناتوانی آنان و در عین حال، توبیخ مشرکان می‌پردازد و ثابت می‌نماید که خود این بت‌پرستان از آن بت‌ها برتر و تواناترند. پس از آن، پیامبر صلی الله علیه و اله از جانب خدا مأمور می‌شود تا در مقام ردّ و ابطال عقیده بت‌پرستی، مشرکان را به مبارزه علیه خویش دعوت کند^۱ و به آنان اعلام نماید که خدا در برابر کید مشرکان، ولیّ و یاور اوست. یادآوری این سخن که پیامبر صلی الله علیه و اله تحت ولایت خداست و او از افراد صالحی است که خدا سرپرست آنهاست، آن هم پس از طرح توطئه مشرکان، علاوه بر اثبات بی‌خاصیّت بودن بت‌ها و تضعیف بت‌پرستان، نشان‌دهنده جایگاه القای این کلام و نقش اعتقاد به ولایت الهی در توانمندسازی انسان در چنین موقعیت‌هایی است.

افزون بر کید مشرکان، در برابر توطئه‌ای که برخی از همسران پیامبر صلی الله علیه و اله برای وی فراهم کرده بودند، حمایت و پشتیبانی خدا بود که موجب تقویت و توانمندی او شد. خدای سبحان در اوایل سوره مبارک تحریم خطاب به دو تن از همسران پیامبر صلی الله علیه و اله که مرتکب خطایی شده بودند، می‌فرماید: