161
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

بخش، از منابع تسکین‌بخش به حساب می‌رود. در آیه زیر، خداوند با وعده پرداخت تام و تمام نصیب مشرکان مکّه و پدران مشرکشان، به پیامبر صلی الله علیه و اله دلداری بخشیده است:۱

(فَلاَ تَكُ فِي مِرْيَةٍ مِّمَّا يَعْبُدُ هَؤُلاء مَا يَعْبُدُونَ إِلاَّ كَمَا يَعْبُدُ آبَاؤُهُم مِّن قَبْلُ وَإِنَّا لَمُوَفُّوهُمْ نَصِيبَهُمْ غَيْرَ مَنقُوصٍ.۲

پس ترديدی در [باطل بودن] معبودهايی كه آنها می‏پرستند، به خود راه مده! آنها همان‏گونه اين معبودها را پرستش می‏كنند كه پدرانشان قبلاً می‏پرستيدند، و ما نصيب آنان را تمام و ناكاسته خواهيم داد).

با اين كه عبارت «لَمُوَّفُوهُم» خود به معنی ادای كامل حقّ آنان از عذاب و مجازات است، ذكر كلمه «غَيْرَ مَنْقُوصٍ»، برای تأكيد بيشتر روی اين مسئله است.۳

همچنین خداوند متعال با بیان فرجام بد دشمنان با وجود توطئه‌ها و قدرت‌نمایی‌ها‌یشان، به پیامبر صلی الله علیه و اله این‌گونه دلداری می‌دهد:۴

(لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَلَبِئْسَ الْمَصِيرُ.۵

گمان مبر كافران می‏توانند از چنگال مجازات الهی در زمين فرار كنند! جايگاه آنان آتش است، و چه بد جايگاهی است).

در این آیه، ابتدا به عنوان بشارتی به پیامبر خدا صلی الله علیه و اله خطاب به ایشان، وی را از این که بپندارد که ممكن است دشمنان لجوج از سلطه خدا خارج شوند یا بتوانند خدا را درمانده و ناتوان سازند و مانع تحقّق وعده الهی شوند، نهی فرموده و سپس با بیان جایگاه بد آنان در آخرت، به وی تسلیت و دلداری بخشیده است. با توجّه به این آیات و آیات دیگری از این دست، نقش بیان فرجام بد دشمنان و انتظار سرنوشت سخت برای آنان به عنوان یکی از منابع تقویتی در کاهش فشار روانی روشن خواهد شد.

1.. فرهنگ قرآن، ج‏۲۶، ص۳۵۳.

2.. سورۀ هود، آیۀ ۱۰۹.

3.. ترجمه تفسیر الميزان، ج‏۱۱، ص۵۷؛ تفسير نمونه، ج‏۹، ص۲۵۴.

4.. تفسير راهنما، ج‏۱۲، ص۲۹۷.

5.. نور، ۵۷.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
160

تهدیدی و تضعیف گروه باطل بر جنبه دلداری و تقویت گروه حق، غلبه دارد؛ امّا مواردی به دلیل نهیی که در باره محزون شدن پیامبر صلی الله علیه و اله به خاطر اعمال کافران بیان شده است، بیان عذاب آنها بیشتر در جایگاه دل‌گرمی و تسلیت‌بخشی جلوه می‌کند. نمونه این موارد، ثبوت عذاب بزرگ (عَذَابٌ عَظِيمٌ) برای شتاب کنندگان در کفر است که در آیات زیر به آن اشاره شده است:

(يَأَيُّهَا الرَّسُولُ لَا يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَرِعُونَ فی الْكُفْر... أُوْلَئكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللَّهُ أَن يُطَهِّرَ قُلُوبَهُم لهُمْ فی الدُّنْيَا خِزْیٌ وَلَهُمْ فِی الاَْخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيم.۱

ای فرستاده [خدا]! آنها كه در مسير كفر شتاب می‏كنند... كسانی هستند كه خدا نخواسته دل‌هايشان را پاک كند. در دنيا رسوايی، و در آخرت، مجازات بزرگی نصيبشان خواهد شد).

(وَلاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَن يَضُرُّواْ اللّهَ شَيْئاً يُرِيدُ اللّهُ أَلاَّ يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ.۲

و كسانی كه در راه كفر، شتاب می‌كنند، تو را غمگين نسازند كه آنان هرگز به خدا هيچ زيانی نمی‏رسانند. خداوند می‏خواهد در آخرت برای آنان بهره‏ای قرار ندهد، و برای ايشان عذابی بزرگ است).

در این آیات، نهی پیامبر صلی الله علیه و اله از اندوه نسبت به شتاب کنندگان در کفر مطرح شده است و سپس در انتهای آیه، از عذاب این گروه خبر داده است. این وعده عذاب بزرگ که در برابر ناگواری‌هایی که به پیامبر صلی الله علیه و اله و پیروان اندکش وارد می‌شد، در کنار تهدید کفّار و مشرکان، موجب تقویت روحیه و دل‌گرمی برای ایشان می‌شد. وعده عذاب دردناک (عَذَابٌ ألِیمٌ) برای کافران، در آیه ۱۷۷ سوره آل‌عمران۳ هم که در آن بحث تجارت ایمان و کفر و ضرر نرساندن کفر کافران به خداوند مطرح شده است، به نوعی از منابع تقویتی به شمار می‌آید.

همان‌گونه که «وعده توفیه اجر» یعنی پرداختن پاداش به طور کامل در بخش انتظار پاداش، از منابع تقویتی به شمار آمد، «وعده توفیه جزای کافران»، در این

1.. سورۀ مائده، آیۀ ۴۱.

2.. سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۷۶.

3.. (إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱشْتَرَوُا ٱلْكُفْرَ بِالاْءِيمَانِ لَن يَضُرُّوا ٱللَّهَ شَيْـٔا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ) (سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۷۷).

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22855
صفحه از 368
پرینت  ارسال به