درآمد
اجتنابناپذیریِ سختیها
مطابق با آیات قرآن، مصیبت و سختی، از سنّتهای قطعی پروردگار در زمین است؛۱ چه این که خلقت و آفرینش ما خاکیان در سختی و دشواری است.۲ رنجها، سختیها و گرفتاریهایی که به انسان میرسند، هر چند بیهدف و بیمعنا نیستند و بر اساس تقدیر الهی و مبتنی بر حکمت و مصلحت انسانها شکل میگیرند، امّا جزء اجتنابناپذیر زندگیِ دنیایی هستند. طبیعت زندگی دنیا این است که با موانع و مشکلات و آفاتْ همراه است و سرایی است آمیخته با بلا.۳ از این رو، باید بپذیریم که ما در آمد و رفت سختیها اختیاری نداریم. آنچه به دست ماست، «واکنش» ما به موقعیتهای ناخوشایندی است که بلاها و سختیها در زندگی به وجود میآورند و موجب فشار روانی بر ما میشوند. هر موقعیت ناخوشایند، واکنشی از سوی ما به همراه دارد و اساساً یکی از فلسفههای بروز مشکلات، سنجش نوع واکنش انسان به این موقعیتهاست. واکنش و موضعگیری انسان به این موقعیتها را «مقابله» مینامند.۴ بدون تردید، همه انسانها به موقعیتهای ناخوشایند، واکنش نشان میدهند؛ امّا مهم این است که این واکنش، صحیح و خردمندانه باشد. میزان
1.. (وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَىْءٍ مِّنَ ٱلْخَوْفِ وَ ٱلْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ ٱلْأَمْوَالِ وَ ٱلْأَنفُسِ وَ ٱلثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ ٱلصَّابِرِينَ) (سورۀ بقره، آیۀ ۱۵۵).
2.. (لَقَدْ خَلَقْنَا ٱلاْءِنسَانَ فِى كَبَدٍ) (سورۀ بلد، آیۀ ۴).
3.. امیر مؤمنان علی علیه السلام در توصیف دنیا میفرماید: «دارٌ بِالبلاءِ مَحفُوفَةٌ...» (نهج البلاغة، خطبۀ ۲۲۶).
4.. رضایت از زندگی، ص۲۲۲.