151
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

از پيروزی و غلبه نهايی لشكر خدا بر لشكر شيطان و دشمنان حق، سخن به میان آورده است:

(وَلَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا الْمُرْسَلِينَ * إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ * وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ الْغَالِبُونَ.۱

وعده قطعی ما برای بندگان فرستاده ما از پیش مسلّم شده كه آنان یاری شدگان‌اند و سپاه ما هرآينه پیروزند).

تعبیر «سَبَقَتْ کلِمَتُنا» به معنای مسلّم شدن وعده قطعی از قبل است و اشاره به قانون حمایت و نصرت خدا از رسولان دارد که نتیجه آن، غلبه و پیروزی جنود (سپاه) خداست. این معنا که با انواع تأکید،۲ پس از بحث‌های گوناگون در باره مبارزات انبیای الهی چون: نوح، ابراهيم، موسی، هارون، الياس، لوط و يونس علیهم السّلام و در مقابل كارشكنی‌های مشركان بی‏ايمان، بیان شده است، نشان‌دهنده نقش انتظار و اعتقاد به نصرت الهی، در تقویت روحیه است.

آیه زیر نیز که در مقام تخطئه این تصوّر است که صِرف ایمان آوردن بدون تحمّل سختی‌ها برای ورود به بهشتْ کافی نیست، نمونه‌ای دیگر از به کارگیریِ این روش از سوی خداست.

(أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتهْمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُواْ حَتی‏ يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُ مَتی‏ نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيب.۳

آيا پنداشتيد كه داخل بهشت می‏شويد بی‏آن كه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! آنان دچار سختی و زيان شدند و به [هول و] تكان درآمدند، تا جايی كه پيامبر۹ و كسانی كه با وی ايمان آورده بودند گفتند: «ياری خدا كی خواهد آمد؟» آگاه باشيد، پيروزی خدا نزديک است).

1.. سورۀ صافات، آیۀ ۱۷۱ ـ ۱۷۳.

2.. از قبیل: حرف «لام» در ابتدای آیه، کلمۀ «قد»، «إن»، حرف «لام» در «لهم» و جملۀ اسمیه بودن.

3.. سورۀ بقره، آیۀ ۲۱۴.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
150

صفت عزّتمندی و انتقام الهی را ذکر می‌کند و در حقیقت، با بیان وصف عزیز بودن خدا ـ که از فروعاتش دارای انتقام بودن اوست ـ، به این توهّم جواب می‌دهد که اگر خدا وعده پیروزی انبیا، و عذاب دشمنان آنها را داده است، پس چرا این ستمکاران، همچنان سرگرم تمتّعات خویش‌اند؟ و چرا خدا به وعده‌اش عمل نمی‌کند و ایشان را به خاطر ظلمشان مجازات نمی‌کند؟ به این صورت که چون خُلف وعده از عجز و ناتوانی نشئت می‌گیرد، پس هیچ‌گاه از خدای شکست‌ناپذیر و توانا که هرگز مغلوب نمی‌شود، صادر نخواهد شد.۱

همچنین می‌بینیم هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و اله از سخنان آزاردهنده مشرکان، رنجیده‌خاطر می‌شود، از انحصار عزّت و چیرگی در خدای متعال سخن به میان می‌آید:

(وَلاَ يَحْزُنكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.۲

سخن آنها تو را غمگین نمی‌سازد! تمام عزّت [و قدرت]، از آن خداست. او شنوای داناست).

گویا پیامبر صلی الله علیه و اله به جهت سخنان زشتی که مشرکان در باره خداوند می‌زدند و به پروردگار او دشنام می‌دادند و عظمت و برخورداریِ خود را به رُخ او می‌کشیدند و در مقابل، از ناتوانی و کمبود نیرو و امکانات وی سخن می‌گفتند، دلش می‌سوخت و برای خدا غُصّه می‌خورد. به همین دلیل، خداوند با بیان این حقیقت که چون همه عزّت‌ها از آنِ خداست، پس با این سخنان زشت مشرکان، شکست نمی‌خورد، اندوهش را از بین می‌بَرَد و به وی دلداری و وعده پیروزی می‌دهد.۳

به هرحال، پس از بیان نمونه‌هایی از آیاتی که پیروزی و غلبه الهی در آنها قطعی و از وعده‌های تخلّف‌ناپذیر خدا دانسته شده بود، نوبت به آیاتی می‌رسد که با به کارگیری روش نصرت ـ ‌انتظاری، به تقویت روحیه و پایداری افراد پرداخته است. در آیات پایانی سوره مبارک صافات، خداوند برای دل‌گرمی و روحیه بخشیدن به مؤمنان اندكی كه به هنگام نزول اين آيات در مكّه تحت فشار دشمنان اسلام بودند،

1.. ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۱۲، ص۱۱۸ و ۱۲۴.

2.. سورۀ یونس، آیۀ ۶۵.

3.. ترجمۀ تفسیر المیزان، ج‏۱۰، ص۱۳۷؛ مفاتیح الغیب، ج‏۱۷، ص۲۷۹؛ تفسیر كوثر، ج‏۵، ص۱۱۹.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22854
صفحه از 368
پرینت  ارسال به