141
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

اعلام قبلی تغییر قبله، گزارش غیبی از اعتراض سفیهان و چگونگی پاسخ به این اعتراض ـ که در آیه زیر از طرف خدای سبحان به عنوان معجزه‌ای الهی مطرح شده است ـ، افزون بر زمینه‌سازی برای تغییر قبله، پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله را برای تحمّل پیامدهای آن آماده می‌سازد؛ چه این که تحویل قبله در آیه بعد به عنوان آزمایشی بزرگ معرّفی شده است.۱

(سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّئهُمْ عَن قِبْلَتهِمُ الَّتی كاَنُواْ عَلَيْهَا قُل لِّلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يهَدِی مَن يَشَاءُ إِلی‏ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم.۲

به زودی سبک‌مغزانی از مردم می‏گویند: «چه چیز آنها (مسلمانان) را، از قبله‏ای که بر آن بودند، بازگردانید؟!». بگو: «مشرق و مغرب، از آن خداست. خدا هر کس را بخواهد، به راه راست هدایت می‏کند»).

اگر قبله به طور ناگهانی تغییر می‌کرد و پیامبر صلی الله علیه و اله در برابر اعتراضات پیش‌بینی نشده‌ای قرار می‌گرفت، در این صورت، تحمّل این حادثه همچون وقوع ناگهانی دیگر حوادث سنگین، حدّاقل برای امّت اسلامی دشوار بود؛ امّا آگاهی قبلی از وقوع این حادثه و دانستن راه چاره آن، تحملش را آسان نمود.۳

سه. بهانه‌تراشی

نمونه‌های دیگری نیز از گزارش غیبی و اعلام قبلی حوادث مهم، در قرآن کریم بازگو شده است. این‌گونه گزارش‌ها برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله راه‌گشا بود و امکان موضعگیری مناسب در برابر آن امور را فراهم می‌ساخت؛ مانند این که خدای سبحان از عذرخواهی و اظهار پشیمانی بادیه‏نشینانی که در سفرِ منتهی به صلح حدیبیه، از همراهی پیامبر صلی الله علیه و اله روی‌گردان شده بودند، این‌گونه خبر می‌دهد:

1.. (...مَا جَعَلْنَا ٱلْقِبْلَةَ ٱلَّتِى كُنتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ ٱلرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ وَ إِن كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُ...) (سورۀ بقره، آیۀ ۱۴۳).

2.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۴۲.

3.. تسنيم، ج۷، ص۲۹۰.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
140

در دو فعل «لَتُبْلَوُنَّ» و «لَتَسْمَعُنَّ» «لام» به کار رفته، برای قسم است. از طرفی، فعل مضارع همراه با نون تأکید، هنگامی که در جواب قسم بیاید معنای استقبال می‌دهد.۱ بنا بر این، می‏توان گفت خداوند با یادآوری به این که مؤمنان در مال و جان خویش در آینده، مورد آزمایش قرار خواهند گرفت، در حقیقت به آنان می‏فهماند که باید برای چنین امری آماده باشند. همان گونه که هدف از آگاه کردن مسلمانان به آزار و اذیت مخالفان پیش از وقوع آن، آماده‏سازی آنان است تا با برخورد ناگهانی، تاب و تحمّل خویش را از دست ندهند و بتوانند در مقابل این اذیت‌ها صبر پیشه کنند.۲ از این رو در پایان آیه، آنان را به صبر همراه با تقوا، تشویق نموده است.

بیان ابتلای حتمی اهل ایمان به ترس و گرسنگی و زیان مالی و جانی و کمبود محصول ـ که در آیه دیگری با تعبیر «لَنَبْلُوَنَّکمْ» آمده است ـ نیز از این باب و به جهت مهیّا ساختن مؤمنان برای چنین آزمون‌های سختی است:

(وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَراتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرينَ.۳

و قطعاً همه شما را با چيزی از ترس، گرسنگی، و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و ميوه‏ها، آزمايش می‏كنيم و بشارت ده به صبرپیشگان).

لذا همچنان که در پایان این آیه، صبر پیشگان مورد بشارت الهی واقع شده‌اند، در دو آیه پیش از آن هم مؤمنان به استعانت از صبر و نماز سفارش شده‌اند.۴ چینش آیات یادشده، بیانگر آن است که تقویت توان کنونی از طریق آگاهی از مشکلات آینده، صورت می‌گیرد.۵

دو. تغییر قبله

موقعیت دشوار دیگری که آگاهی از آن، قبل از وقوعش، پیامبر صلی الله علیه و اله را برای تحمّل پیامدهای آن آماده ساخته است، جریان تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه است.

1.. التحرير و التنوير، ج‏۵، ص۲۰۷.

2.. تفسير راهنما، ج‏۳، ص۱۷۷.

3.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۵۵.

4.. (يَا أَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا ٱسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ ٱلصَّلَوٰةِ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّابِرِينَ) (سورۀ بقره، آیۀ ۱۵۳).

5.. ر. ک: ترجمۀ تفسیر الميزان، ج‏۱، ص۵۳۰.

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22542
صفحه از 368
پرینت  ارسال به