65
سرّ دلبری

وجود ضرب المثل‌های متعدّد در ادبیات فارسی همچون «چاه مکن بهر کسی، اوّل خودت دوم کسی»، «یک سوزن به خود بزن، سپس یک جوالدوز به دیگری» و ... دلیل آشکاري بر لزوم توجّه عموم به این فضیلت اخلاقی و توقّع آنان نسبت به رفتار منصفانه داشتن دیگران با آنهاست. همچنین وجود متون متعدّد و مثل‌های شاخص، حکایت از اهمیت فراوان آن در تعاملات اجتماعی و نیاز به تقویت رفتار مبتنی بر انصاف در جامعه می‌کند. امام علی‌ علیه السلام در بیانی کوتاه به تأثیر محبّت‌افزایی انصاف در تعاملات اجتماعی اشاره مي‌کند و می‌فرماید:
الإنصافُ يُؤلِّفُ القُلوبَ.۱
انصاف، دل‌ها را به يكديگر پيوند مي‌زند.
امّا در بارة انصاف، اشاره به دو نکته، ضروری است: نخست، چیستی انصاف و دوم، پیامد آن.
یکی از ارکان روابط اجتماعی انسانی و بویژه زندگی مشترک، انصاف‌ورزی است . انصاف به هر میزان که پایه‌های یک زندگی را محکم و استوار می‌سازد و به روابط خانوادگی و اجتماعی استحکام می‌بخشد، بی‌انصافی، آن را متزلزل می‌سازد و پیوندها را سست و دوستی‌ها را به دشمنی مبدل می‌کند. کیست که خواستار انصاف نباشد و رفتار منصفانه با خویش را طلب نکند؟ و کیست که برخوردهای غیرمنصفانه، او را به شدّت نرنجاند و خاطرش را مکدّر نسازد؟
این صفتِ اخلاقیِ زیبا ـ که مفهومی فراتر از رفتار عادلانه دارد ـ در جمله‌ای معروف از معصوم علیه السلام نقل شده است:

1.. غرر الحكم: ح ۲۱۱۶.


سرّ دلبری
64

به راستی اگر افراد جامعة خود را برادران و خواهران و یا فرزندان خود به شمار آوریم، هرگز از کنار کارهایی که می‌توانیم به سادگی برای آنها انجام دهیم و یا خطراتی که در پیش روی آنها قرار دارد و ما به راحتی می‌توانیم آن خطر را از سر راه آنها برداریم، بی‌تفاوت نمی‌گذریم و آنها را با آن مشکلات و خطرات به حال خود رها نمی‌کنیم! فرض کنید در وسط راهی، پاره‌سنگی افتاده است که هر لحظه ممکن است انسانی سواره با آن برخورد کند و سرنگون شود و به دنبال آن سرنگونی، آسیب ببيند و یا حتّی جان خود را از دست دهد. آیا بی‌تردید با مشاهدة این تخته‌سنگ، نسبت به برداشتن آن از مسیر مردم اقدام می‌کنیم یا از کنار آن بی‌تفاوت می‌گذریم؟ آیا اگر آن تخته سنگ را بر سر راه فرزند خود ببینیم نیز از کنارش بی‌تفاوت خواهیم گذشت؟
در فرهنگ دینی به ما آموخته شده است که افراد جامعه، برادران و خواهران ما هستند و برای برداشتن موانع و ارائة خدمات به مؤمنان، پاداش بی‌حساب قرار داده شده است. بنا بر این، انسان مسلمان از این فرصتِ پیش‌آمده و یا فرصت‌های مشابه آن، نهایت استفاده را مي‌بَرَد و در نفع‌رسانی به همنوعان خود تردید نمی‌کند و از مودّت و مهربانی با همنوعان ابایی ندارد.

۸. انصاف

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و سجایای اخلاقیِ جاذبه‌آفرین، انصاف است. انصاف از جمله ویژگی‌های اخلاقی‌اي است که همگان نه تنها بر اهمیت و ضرورت آن در روابط بین فردی معترف‌اند، بلکه خواستار آن ‌اند که در جامعه با آنها بر اساس انصاف رفتار شود.

  • نام منبع :
    سرّ دلبری
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11065
صفحه از 111
پرینت  ارسال به