57
سرّ دلبری

شمار می‌رود. این صفت جذّاب، همانند کلیدی است که درب رابطة صمیمی با دیگران را می‌گشاید و روابط پیشین را تحکیم می‌بخشد. اگر خُلق و خو را به انسانی تشبیه کنیم، از خُلق نیکو، انسانی زیبا نمايان خواهد شد، و سخاوت و گشاده‌دستی، آن انسان زیبا را آراسته می‌سازد و زینت می‌بخشد.
از سویی دیگر، خساست و بُخل، آن انسان زیبا را آلوده و زشت‌رو می‌سازد؛ معنایی که امام علی علیه السلام در حدیثی بدان اشاره کرده و فرموده است:
السَّخاءُ يَكسِبُ المَوَدَّةَ وَ يُزَيِّنُ الأَخلاقَ.۱
سخاوت، مودّت می‌آورد و اخلاق را زینت می-بخشد.
و امّا آن هنگام که انسان، حُسن خُلق خود را با سخاوت و بخشش بيارايد، فطرت‌های زیبایی‌خواه را به سوی خود متمایل مي‌سازد و محبوب آنان می‌گردد. لذا از پيامبر خدا صلی الله علیه وآله روایت شده است:
مَن طَلَبَ مُحَبَّةَ النّاسِ فَليَبذُل مالَهُ.۲
هرکس دوستیِ مردم را خواستار است، از مالش ببخشد.

دو نکته

در این جا یادآوری دو نکته، ضروری است:
نکتة نخست: به روشنی پیداست که سخاوت، آن‌گاه ارزشمند است که امتنانْ همراه آن نباشد؛ چه، در این ‌صورت در برابر خدمتی که به برادر

1.. غرر الحكم: ح ۱۶۰۰.

2.. فردوس الأخبار: ج ۴ ص ۷۷ ح ۵۷۲۶.


سرّ دلبری
56

نشانشان می‌داد و آنان را از ثبت و ضبط شدن نیک و رفتار توسط فرشتگان الهی، باخبر می‌کرد. سپس از همة آنان به امید عفو و بخشش الهی در می‌گذشت و از آنان نیز بخشش می‌طلبید و در پایان، با پرداخت مبلغ قابل توجّهی که بتوانند زندگی خود را اداره کنند، آزادشان می‌کرد.۱ بزرگواری امام زين العابدين علیه السلام در کنار سخاوت ايشان به اندازه‌ای بود که او را نزد مؤمنان، محبوب و نزد دشمنان، قابل احترام ساخته بود و دوست و دشمن در برابرش فروتن بودند.۲

۴. بخشندگي

در آموزه‌های عقلانی و وحیانی، فضایل اخلاق اجتماعی، از جایگاه بلندی برخوردار است. از جملة این صفات اخلاق انسانی می‌توان به صفت بخشندگی اشاره کرد. این صفت اخلاقی انسان، موجب می‌شود که ارتباط انسانی، از استحکام و استواریِ بیشتر و بهتری برخوردار شود. در قرآن کریم، بخشندگی در اشکال گوناگونی چون: احسان، ایثار، عفو، بخشش، گذشت، انفاق، اطعام و مانند آن، یاد شده است. مقام انسان از منظر قرآن، مقام خلافت الهی است. این مقام، با تخلّق به اخلاق نیک و رنگ خدایی گرفتن انسان به دست می‌آید و با رحمت و مودّت و بخشش و سخاوت به دیگران کامل‌تر می‌شود. در میان فضایل اخلاقی، سخاوت و بخشش مادی، یکی از مهم‌ترین عوامل کسب محبّت اطرافیان و تحکیم روابط دوستی و برادری است؛ همان گونه که بُخل و خساست، دافعة مهمی به

1.. ر.ک: تحلیلی از زندگامی امام سجاد علیه السلام : ج۱ص۳۲۳ ـ ۳۲۴.

2.. ر.ک: حضرت سجاد علیه السلام : ص ۸۹ ـ ۹۱.

  • نام منبع :
    سرّ دلبری
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10820
صفحه از 111
پرینت  ارسال به