49
سرّ دلبری

و بی آن که زحمت انجام رفتارهای نیک را بر خویش هموار سازند، خود را بزرگ و محترم می‌شمارند و با بزرگی‌طلبی و تکبّر، به دنبال نیل به مقصود خویش‌اند؛ غافل از آن‌که بزرگی و احترام، تنها از راه فروتنی و تکریم همنوعان به دست مي‌آيد و تنها در این صورت است که محبّت‌شان را می‌توان جلب کرد و آنان را به ادای احترام به خویش تسلیم نمود. لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در بیانی آشکار، مسیر کسب احترام و رفعت را این گونه بیان می‌دارد:
إِنَّ التَّواضُعَ یَزیدُ صاحِبَهُ رِفعَةً، فَتَواضَعوا یَرفَعکُمُ اللهُ.۱
همانا فروتنی، بر بلندمرتبگی صاحب خود می‌افزاید. پس اگر فروتن باشید، خدا شما را بلندمرتبه مي‌گرداند.
اميرمؤمنان علی علیه السلام نيز در بارة اثر محبّت‌آفرینِ فروتنی می-فرماید:
ثَمَرَةُ التَّواضُعِ المُحَبَّةُ.۲
محبّت، میوة فروتنی است.
این نکته را نباید از یاد بُرد که فرد متواضع در روابط بين فردي، با فروتنیِ خود، با يك تير دو نشان را مورد هدف قرار مي‌دهد؛ او هم كرامت همنوعان را پاس مي‌دارد و هم بر منزلت و احترام خود در نظر همنوعان ـ مي‌ا‌فزايد. بنا بر این، اظهار فروتني در برابر همنوعان، موجب رفعت و افزايش حرمت واحترام فرد متواضع نيز مي‌شود. به همين دليل، امامان معصوم علیهم السلام ، كليد شرافت را در فروتني مي‌دانند و تواضع را نردباني براي دستيابي به شرافت و بزرگواري قلمداد کرده‌اند. به اين احادیث توجّه کنید:

1.. الکافی: ج۲ص۱۲۱ح۱، منتخب میزان الحکمة: ح۶۵۵۰.

2.. شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید: ج ۲۰ ص ۲۹۶ ح ۳۸۹.


سرّ دلبری
48

احترام گذاردن به ميهمانان خود، براي تكريم پدر، شخصاً بر روي دستانش آب مي‌ريزد و براي تكريم فرزند، ريختن آب بر روي دستان او را به فرزندش محمّد حنفيه مي‌سپارد. با اين كار، هم احترام پدر را نگاه می‌دارد و هم پسر را تكريم می‌کند. سپس در توجیه این اقدام خود ـ که در حقیقت، به منظور حفظ احترام فرزند میهمان است ـ می‌فرماید:
پسرم! اگر پسرِ اين مرد، به تنهايی به منزل من آمده بود، من خود بر دستش آب می‌ريختم؛ امّا خداوند متعال نمی‌خواهد که وقتی پدر و پسر در مکانی حاضرند، ميان آن دو يکسان برخورد شود.۱
اين دقّت عملِ اعجاب‌آور و تحسين‌برانگيز، به خوبي موضوع فروتني را ـ كه مهم‌ترین راه‌كار تكريم و احترام به همنوع است ـ نمايان ساخته است. از این رو اگر چه در عصر حاضر، شیوة تکریم و احترام میهمانان تاحدودی تغییر کرده است، امّا اصل فروتنی و احترام میهمان به عنوان اصلی تغییرناپذیر همچنان باقی و معتبر است و از سیرة پیشوایان دینی، قابل اقتباس خواهد بود.

آثار فروتنی

بی‌گمان هر انسانی، خواستار منزلت والا و احترام در نزد همنوعان است. این خواستة قلبی، صاحب خود را به سمت کسب منزلت و محبوبیت سوق می‌دهد. در این میان، برخی احترام و محبوبیت را از راه رفتارهای نیک و پسندیده دنبال می‌کنند و عده‌ای دیگر به دنبال راهی ساده‌و میان‌بُر هستند

1.. بحار الأنوار: ج ۴۱ ص ۵۵ ح ۵.

  • نام منبع :
    سرّ دلبری
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10835
صفحه از 111
پرینت  ارسال به