نظر، نسبت به تکرار نیکوکاری خود تشویق میشود؟ آیا این جامعه نیست که در تربیت افرادِ همان اجتماع، نقش مؤثّر ایفا میکند؟
امّا کمترین و سادهترین قدردانی را میتوان تشکّر زبانی و یا اهدای یک نگاه محبّتآمیز و لبخندی دلنشین به فرد نيکوکار دانست. البته باید گفت که قدرناشناسترین انسانها هم کساني هستند که از اين قدردانيِ زبانی و نگاه محبّتآميز و لبخند دلنشين، بُخل بورزند.
روشهای سپاسگذاري
برای سپاسگزاري از فرد نيکوکار، روشهای گوناگونی متصوّر است. برخی از مهمترین روشها عبارتاند از:
الف ـ تشکر زبانی
همانگونه که اشاره شد، کمترین مرتبة قدردانی از نیکی دیگران، تشکّر زبانی از آنان است. عدم تشکّر از لطف همنوع میتواند نشانة برخی رذایل اخلاقی باشد و یا دست کم، از غفلت او حکایت میکند. کسی که از ولی نعمت خود سپاسگزاری نمیکند، خدا را شکر نگفته،۱ و راه خیر را مسدود ساخته است. امام صادق علیه السلام در بیانی زیبا می-فرماید:
خدا قطع کنندگان راه نیکی را لعنت کند، و آن، کسی است که به وی خوبی شود، امّا او شکرگزار نباشد، در نتیجه، نیکوکار را از نیکی دوباره به دیگران باز می-دارد.۲